Bij vaginisme zegt het lichaam onbewust ‘nee’ tegen penetratie, terwijl de vrouw juist wel wil. Wel gemeenschap willen maar het niet kunnen, zo ervaren deze vrouwen hun pogingen om met hun partner gemeenschap te hebben.
Gaat de seks moeizaam door vaginistisch reageren en ervaart de vrouw dit als een probleem? Dan is de eerste stap naar een seksuoloog vaak een grote. Toch is mijn ervaring dat veel vrouwen achteraf opgelucht en tevreden zijn met hun besluit om de klacht aan te pakken. Overigens hoeft vaginisme niet altijd als een probleem ervaren te worden.
Vaginisme, wat is dat?
Bij een vaginistische reactie trekken de bekkenbodemspieren zich onwillekeurig samen, waardoor gemeenschap pijnlijk is of niet lukt. De vagina gaat als het ware op slot.
Iedere vrouw heeft overigens wel eens pijn bij het vrijen. Maar dat hoeft geen verband te houden met vaginisme.
Bekkenbodemspieren
De bekkenbodemspieren lopen als een soort 8 rond de opening van plasbuis, vagina en anus. Zij vangen drukverschillen in de buikholte op bij niezen, lachen en tillen en dergelijke. Verder laten ze urine en ontlasting wel of niet door. Ook steunen de bekkenbodemspieren de organen in het kleine bekken, zoals de blaas en de baarmoeder.
Vrouwen die vaginistisch reageren, vertonen een verhoogde spanning van deze bekkenbodemspieren, terwijl ze dat vaak zelf niet in de gaten hebben. Vaak is er ook sprake van verhoogde spanning in benen, buik en billen.
Diverse vormen van vaginisme
Sommige vrouwen spannen alleen de bekkenbodemspieren aan wanneer ze proberen gemeenschap te hebben. Deze vrouwen kunnen bijvoorbeeld wel een vinger of een tampon inbrengen.
In mijn praktijk zie ik meestal vrouwen die niets in de vagina kunnen brengen. Zij reageren onder alle omstandigheden vaginistisch. Dat spannen van de bekkenbodemspieren gebeurt soms al voordat er iets in de buurt van de vagina komt, bijvoorbeeld een penis, tampon of speculum van de arts.
Oorzaken vaginisme
Angst
Mijn ervaring met de begeleiding van vrouwen met vaginisme is, dat angst vaak de oorzaak is van hun klacht. Vrouwen spreken geregeld over angst voor de grootte van de penis van hun partner. Ze vragen zich dan af of het allemaal wel past. Bang zijn voor pijn en voor het verlies van controle speelt ook een grote rol. Lees meer over mogelijke achtergronden op de pagina seksuele problemen.
En lichamelijke factoren?
Een lichamelijke oorzaak voor vaginisme komt weinig voor. Vrouwen die vaginistisch reageren denken vaak dat ze ’te nauw’ zijn. Dit is echter bijna nooit het geval! Het nauwe gevoel wordt veroorzaakt door een verhoogde spanning in de bekkenbodem.
De vaginistische reactie kan wel het gevolg zijn van een lichamelijke klacht.
De vrouw ervaart bijvoorbeeld pijn bij de gemeenschap door littekenweefsel na een bevalling. Of zij heeft een ontsteking van het vaginale slijmvlies (focale vulvitus). Uit angst voor pijn kan zij vaginistisch gaan reageren.
Gevolgen vaginisme
Vrouwen met vaginistische klachten voelen zich nogal eens minderwaardig in vergelijking met andere vrouwen die wel gemeenschap kunnen hebben. Of zij lijden onder het feit dat ze niet via de normale weg zwanger kunnen worden.
De relatie kan door het vaginistisch reageren onder druk komen te staan. Vrouwen zijn vaak bang dat hun man een andere vrouw zal gaan zoeken met wie ze wel gemeenschap kunnen hebben.
Voor veel mannen is vaginisme bij hun vrouw ook een probleem. Het komt nogal eens voor dat ook zij zich verdrietig en gefrustreerd voelen. Het probleem kan een breekpunt vormen voor de relatie wanneer het niet wordt opgelost. Soms treedt agressie en onverschilligheid op.
Behandeling vaginisme
Wanneer je de oorzaken van je klachten kent, kunnen we een behandeltraject uitstippelen om het probleem te verminderen of op te lossen. Afhankelijk van jouw wensen verkennen we de oorzaken van het vaginistisch reageren.
In mijn praktijk voor seksuologie bestaat de behandeling onder meer uit:
- voorlichting over anatomie en funktioneren van geslachtsorganen
- opsporen en ombuigen van negatieve, remmende gedachten over seksualiteit
- praktische oefeningen voor thuis, in de vorm van een stappenplan, om het vaginisme te overwinnen
- inzicht geven in eigen seksuele behoeften en hoe daar vorm aan te geven
- het durven overgeven en loslaten van controle tijdens het vrijen
Samenwerking met fysiotherapeute
In het behandelingstraject werk ik vaak samen met een fysiotherapeute die gespecialiseerd is in bekkenbodemproblematiek. Zij legt het accent op het ontspannen van de bekkenbodemspieren. De vrouw leert deze spieren beter te voelen en controleren. Ook begeleidt zij haar met ademhalings- en ontspanningsoefeningen.