Media archief

Om meteen maar even de knuppel in het hoenderhok van de traditionele relaties te gooien: singles hebben vaker seks dan getrouwde partners of mensen met een LAT-relatie. Dit blijkt uit de jaarlijkse monitor seksuele gezondheid van kenniscentrum Rutgers, waarbij ook vorig jaar 17.000 Nederlands werden ondervraagd. Slechts samenwonenden doen ‘het’ vaker dan de singles. Alleenstaande vrouwen hebben zelfs bijna vier keer vaker seks dan dames die alleen wonen terwijl ze wel een partner hebben.

Om dit resultaat te bereiken moeten singles wel vol aan de bak op hun toetsenbord. Van de vrijgezellen tussen 25 en 40 jaar zit bijna de helft van de mannen (47 procent) en ruim een derde van de vrouwen (36%) op datingsites of -apps. Dit legt ze geen windeieren: ruim een op de vijf mannen van de vrijgezelle mannen en een op de zes vrouwen had het laatste half jaar seks met een digitaal ‘verworven’ partner…

Seksuoloog en relatietherapeut Henriëtte Schoones van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging Voor Seksuologie (NVVS) kijkt niet van op va deze cijfers. “Met dating-apps als Tinder is het voor mannen én vrouwen heel gemakkelijk geworden om de seksuele behoefte te bevredigen.” Kon bij het ‘oude versieren’ een goed gesprek nog wel eens helpen, bij het internet-daten draait het veel meer puur om lijf en leden. Schoones ontkomt dan ook niet aan een cliché: “Voor wie er goed uit ziet, is het gemakkelijker om aan zijn of haar trekken te komen.”

Een barrière om bij een date zonder veel omwegen tot de ultieme fysieke daad te komen is er amper, zo schetst de gedragstherapeute: “Iedereen staat met dezelfde bedoeling op sites als Tinder. Doordat je via de foto’s al weet dat je elkaar aantrekkelijk vindt, komt het bij een eerste afspraak gemakkelijker tot seks. Ik hoor in mijn praktijk ook dat het bij een afspraak via een dating-app vaker om de seks draait dan om de wens een duurzame relatie te vinden.”

Wel zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen én singles met of zonder kinderen, zo bemerkt Schoones. “Mannen zijn vaak wat minder happy single omdat ze moeizamer vriendschappen en sociale contacten onderhouden dan vrouwen.”  Die gevoelens van eenzaamheid die dat bij de heren oplevert, brengt hun vaak sneller weer op vrijersvoeten. Daar komt nog bij dat de gescheiden vaders onder de single-mannen vaak meer ruimte hebben voor dates omdat de kinderen veelal bij de moeder blijven wonen.  

Die alleenstaande moeders richten zich volgens de seksuoloog vaak vooral op het welzijn van hun nazaten en hebben de handen vol aan de dagelijkse beslommeringen. Schoones: “Daarom staat hun hoofd kort na een relatiebreuk meestal niet naar seks. Pas als de kinderen bij de ex-partner gaan logeren of wat ouder worden, ontstaat daar letterlijk en figuurlijk weer ruimte voor.”

Opmerkelijk is dat dit blijkbaar cultureel is ingegeven. In de VS toont een recent onderzoek van de universiteit van Nevada naar seks onder singles juist het omgekeerde aan: “We verwachtten dat alleenstaande ouders met jonge kinderen minder energie steken in uitgaan en daten en dat zij vooral in hun ouderschap investeren,” aldus de onderzoekers. Niets bleek minder waar. Singles met kinderen onder de 5 jaar, zijn seksueel actiever dan alleenstaande ouders met oudere kinderen. De alleenstaande moeders zijn het drukst met nieuwe bedpartners in de weer.

Volgens Schoones ontbreekt in Nederland diepgravend wetenschappelijk onderzoek naar het seksleven van singles. Maar op grond van haar achttienjarige ervaring als relatietherapeut en seksuoloog, durft ze wel vast te stellen dat de ‘jacht’ op nieuwe bed-ervaringen sterk afhangt van hoe een vorige relatie is geëindigd: “Wie het initiatief nam om uit elkaar te gaan, heeft vaak weer eerder behoefte aan seks dan degene die zich verlaten voelt. Die laatste is nog druk met de verwerking en kan daar geen ‘gedoe’ met anderen bij gebruiken.”

Wie wél toe is aan wat reuring, heeft aan het internet een goede koppelaar.  Op verzoek van De Telegraaf onderzocht startpagina.nl het bezoek aan datingsites van afgelopen zomer. De conclusie is dat deze flink in de lift zit. “Van afgelopen mei tot en met september waren er 20 procent meer clicks op dating links dan een jaar daarvoor. Vroeger voerden grote, op relaties gerichte partijen als Relatieplanet en Lexa de boventoon. Nu is de markt veel meer mee versplinterd door de komst platformen als Grindr, Hot or Not en Second Love, waarvan de bezoekers veelal op zoek zijn naar snelle afspraakjes,” aldus zegsman Leon Dekker van Startpagina.nl.

Seksuoloog Schoones begrijpt de populariteit van de sites voor vluchtige avontuurtjes maar al te goed: “Het is veel anoniemer, veiliger en afstandelijker dan iemand in een café ontmoeten. Online is het eenvoudiger contact te leggen en de ontbrekende seks in te vullen.”

Die arme man. Hij moet carrière maken, zorgen voor de kinderen, zijn deel in het huishouden doen en investeren in zijn relatie. Daarbij is hij verantwoordelijk voor de pret in bed, dat vindt hij tenminste zelf. Geen wonder dat hij het wel eens laat afweten.

De Tielse seksuologe Henriëtte Schoones zegt dat er meer eisen worden gesteld aan mannen dan tien jaar geleden. Zo zijn vrouwen mondiger geworden en verwachten ze meer spanning in bed.

Er ligt dus een behoorlijke prestatiedruk: “Voor veel mannen is seks een soort examen doen, een pittige klus waar hij niet naar uitkijkt.”
Bijna een kwart van de bevolking heeft wel eens seksuele problemen, maar pas de laatste jaren stappen ze daarmee vaker naar een deskundige.
“Het aantal mensen dat de seksuoloog bezoekt is alleen maar toegenomen. Het wordt steeds gewoner, zowel voor vrouwen als mannen, jong of oud, hetero of homo”, aldus Henriëtte Schoones.

Artsen verwijzen vaker door naar een seksuoloog, daardoor is de drempel lager. Ook de vergoedingen voor de seksuologische behandelingen zijn verbeterd. Dit alles maakt seksuologische hulp toegankelijker, ook voor nieuwe groepen patiënten. “Ouderen van boven de zeventig zijn wel een minderheid, maar ik zie wel een stijgende lijn. Mijn oudste cliënten zijn een echtpaar van 85 en 84 die samen nog het optimale uit het leven willen halen. Seks en intimiteit spelen daarbij een belangrijke rol.”

Hulpvragen van ouderen verschillen weinig met die van de jongere cliënten. “Ik hoor regelmatig van oudere cliënten dat ze jaren eerder hadden moeten komen. Laatst zei nog iemand: ‘Had ik deze adviezen maar 25 jaar eerder gekregen, dan had ik me al die jaren niet zo onzeker gevoeld. Dan hadden we niet zo hoeven aan te modderen’.”

Allochtonen weten inmiddels ook de weg naar de seksuoloog te vinden. Veel allochtone mannen willen nog niets weten van een psychische oorzaak en behandeling van de klacht. “Mijn ervaring is dat ze voor een farmacologische oplossing kiezen. Dit in tegenstelling tot de allochtone vrouw, die behoefte heeft om over haar seksualiteitsbeleving te praten, bij voorkeur zonder haar man erbij. Daar zit vaak nog veel leed achter. In veel gevallen kost het moeite om de vrouw alleen te spreken, de man wil meestal het woord doen en stelt zijn probleem centraal. Hier zijn nog grote verschillen in cultuur en emancipatie.”

Ondanks deze ontwikkelingen, de man die minder zin heeft, drempelverlaging en ouderen en allochtonen die vaker aankloppen bij een seksuoloog, blijft één clichébeeld nog steeds overeind. Dat mannen meer behoefte aan seks hebben dan vrouwen.
Schoones: “In de dagelijkse praktijk van de seksuoloog wordt dit beeld nog steeds bevestigd.”

Bij veel mannen staat seks voor bevestiging. Door seks te hebben ervaart hij dat hij als man en als partner de moeite waard en aantrekkelijk is. Daarom komt het voor veel mannen zo hard binnen als zij geen zin heeft in seks. Mannen kunnen dit vertalen als ‘ze wil me niet’ terwijl die vrouw hem wel wil, maar op dat moment geen zin in seks heeft. Het gaat dus per definitie niet altijd over de behoefte aan seks om de seks. Vrouwen halen de bevestiging minder uit seks maar meer uit de dagelijkse aandacht die hij aan haar besteedt”, zegt Schoones.

Toch blijkt het belang dat partners hechten aan lustgevoelens gegroeid, zo blijkt uit een onderzoek naar de seksuele gezondheid in Nederland van de Rutgers Nisso Groep.

“Seks heeft twee kanten: lust en verbondenheid. De nadruk op lust is in de media doorgeslagen, vind ik. Seks moet niet alleen gaan over nieuwe kicks. Het is een zoektocht naar een diepere beleving van lichamelijkheid waarin lust en verbondenheid in evenwicht zijn.” Ze besluit: “Er is niks tegen de lust, maar als tegengeluid zou ik een pleidooi willen houden voor warme en liefdevolle seks. Seks zou weer haute couture moeten worden.”

Dus:

• Bewaak uw grenzen én autonomie.

• Onderneem regelmatig iets waarvan u energie krijgt.

• Voorkom dat u in een isolement terechtkomt; draag de zorg eens over.

• Deel uw eigen sores met familie, vrienden of lotgenoten.

• Spreek naar uw partner uit waar u mee zit. Bespreek dan vooral wat u wél wilt in plaats van hoe het niet moet (om te voorkomen dat u gefrustreerd raakt).

“Op dit moment hebben we het even zwaar. Hans is momenteel mantelzorger voor zijn ouders. Maar omdat hij niet alles kan, komt een deel daarvan op mij neer. Weer een taak erbij. Normaal redden we het wel. Met behulp van zijn armen, zijn rolstoel en zijn hulphond kan Hans zichzelf redelijk goed bedruipen. Hij kan niet lopen, wel zitten. Maar soms gaat er iets mis. Valt-ie uit zijn stoel en moet ik hem tillen. Dat is niet alleen lichamelijk zwaar, het vreet ook aan mij om te zien hoeveel verdriet het Hans doet dat hij dan zo machteloos is. Of hij heeft een ongelukje met zijn ontlasting. Zet ik mijn schouders eronder, neus dicht en helpen. Het doet mij – en hem – pijn dat we dan met z’n tweeën zo aan het sukkelen zijn. Gelukkig weet je van tevoren niet precies wat mantelzorgen inhoudt. Je groeit er langzaam in. Ik ben superzelfstandig geworden. Vroeger liet ik Hans allerlei klusjes doen. Nu pak ik de boormachine en schilder het huis, al heb ik daar een gruwelijke hekel aan.

Ten tijde van het ongeluk waren we net bezig met de vraag of we kinderen wilden. We kennen elkaar al vanaf ons 16de, maar inmiddels was het nu of nooit: we waren allebei 36. Die beslissing is voor ons genomen. We zouden dan een IVF-traject in moeten gaan om zwanger te worden, en dat traject wilden we niet gaan volgen Ik mis het nog intiemere dan knuffelen, aaien en tegen elkaar aankruipen niet. Hans vond en vindt dat wel erg. Toch zijn we echt nog partners, geen broer en zus. Voor mijn broers zou ik niet naakt rondlopen! Onze relatie is hechter geworden. Elkaar verstaan, begrip voor elkaar hebben, weten wat de ander denkt; dat heeft zich verdiept. We snappen elkaars gevoelens en kunnen daar goed over praten.

Hans nam zich vanaf het begin voor om er het beste yan te gaan maken. Voor mij was het toch wel slikken. Je héle toekomstbeeld verandert: alles wat je had gepland moet je omgooien. We zouden verre reizen maken. Naar de Great Barrier Reef, naar Zuid-Afrika. We waren bezig met een nieuwe badkamer. Aanvankelijk ging alle aandacht naar Hans.

Pas toen mij maanden later werd gevraagd hoe ik het allemaal had ervaren, dacht ik: verrek, ik ben er ook nog! Ik mis vooral de vrijheid om spontaan dingen te doen. Even ergens eten. Als Hans moe is – dat zie ik altijd aan hem – moeten we thuis blijven. Daar baal ik wel eens van. Pak ik de fiets of de auto. Dan moet ik even vluchten.

Mooi is dat we nu meer genieten van kleine dingen. We moesten naar andere werelddelen maar Nederland blijkt óók prachtig. We zijn dol op onze hulphond. Owen brengt zoveel plezier. Met de actie Help Hans aan een Hulphond hebben zijn collega’s het geld voor Owen bij elkaar gesprokkeld. SBS6 maakte daar opnames van – ik heb buiten beeld staan huilen… Tegenover de mensen die na het ongeluk niets meer van zich lieten horen, staan gelukkig anderen die belangeloos steun bieden.

Over de toekomst denk ik niet te veel na. Ik leef per dag. Of Hans misschien nog gehandicapter wordt, of ik dement net als mijn moeder: ik wil er niet over nadenken. Vandaag is een leuke dag, morgen zien we wel weer. Ik durf niet ver vooruit te denken. Dat klinkt misschien heel zwartgallig maar dat ben ik niet hoor!” 

5 TIPS voor een seksueel vlammetje

Was uw seksuele relatie nooit zo belangrijk, dan zal het gemis niet te groot zijn. Voor stellen met een voorheen florerend seksleven geeft seksuoloog Henriëtte Schoones een paartips:

1: Zoek samen naar nieuwe manieren.
Beperkingen kunnen invloed hebben op de
zin in seks. Onthouding kan het gevolg zijn als iemand bijvoorbeeld bang is tekort te schieten. De kunst is nieuwe manieren of
vormen te ontdekken. 

2: Focus op wat nog wél mogelijk is.

3: Kies voor een andere rolverdeling. Bijvoorbeeld als oude seksuele gewoonten niet meer haalbaar zijn en de gezonde partner voorheen een passievere rol had.

4: Zet hulpmiddelen in. Bij gebrek aan opwinding kunt u op zoek naar extra prikkelingen, opwindende verhalen of meer ‘technische’ hulpmiddelen.

5: Maak eventueel gebruik van Cupids couch. Dat is een ergonomische opblaasbare bank. Of van body bouncer: een bankje dat de zwaartekracht tijdens het vrijen wegneemt.

Intieme mantelzorg

Hoe blijf je geliefden als je plotseling moet zorgen voor je gehandicapte partner? We legden de vraag voor aan relatietherapeut en seksuoloog Henriëtte Schoones.

“In mijn praktijk zie ik regelmatig dat de rollen in de relatie van partners en minnaars veranderen naar verzorger-patiënt als een van de twee afhankelijk wordt van de zorg van de ander.” Henriëtte Schoones spreekt uit ervaring: ze was drie jaar lang mantelzorger voor haar man, die in 2011 overleed. In haar praktijk ziet ze cliënten in eenzelfde situatie als zij toen. “De zorg kan zó op de voorgrond komen, dat de seks uit beeld verdwijnt. Je wordt niet zo snel opgewonden als je de billen van je partner moet afvegen. Je moet samen weer een nieuw evenwicht zoeken door te praten over wat de veranderingen voor ieder betekenen. Mijn ervaring is dat het helpt om mensen te laten zien dat intimiteit uit méér dan seks bestaat. Emotionele intimiteit: het delen van gevoelens. Psychologische intimiteit: het delen van verlangens, dromen en fantasieën. Sociale intimiteit: samen dingen doen. Spirituele Intimiteit: het delen van opvattingen en al dan niet morele waarden. Intellectuele intimiteit: het delen van opvattingen en idealen. Lichamelijke intimiteit: niet seksueel lichamelijk contact. Mensen zien dan dat ze naast seksuele intimiteit ook op andere vlakken intimiteit kunnen beleven. Als ze openstaan voor elkaars behoeften, tekortkomingen, angsten, zorgen en onzekerheden kunnen ze samen een nieuwe vorm van intimiteit ontwikkelen. Cliënten geven regelmatig aan dat ze zich veel meer met elkaar verbonden voelen dan vóór de beperking.”

Televisieprogrammamaakster en schrijfster Marianne Ras (44) publiceerde op onze site ruim een jaar haar Ladiesblog , samen met wisselende, bevriende schrijfsters. Ras: “Naar aanleiding daarvan werd ik benaderd door een uitgever om een boek te maken met de leukste vragen over seks en relaties. Ik heb gebruik gemaakt van mijn eigen ervaring, anekdotes van vrienden en vriendinnen en de adviezen van seksuoloog Henriette Schoones.”

Ik vind dat plezier in seks weer terug moet komen in relaties. Uit een grote seksenquête van afgelopen zomer blijkt dat stellen gemiddeld een 6,5 geven voor hun seksleven, dat vind ik zo teleurstellend.”
Met het boek hoop ik een taboe te doorbreken, bijvoorbeeld rond porno. De meest verhuurde en verkochte dvd bij de videotheek is een pornofilm. Vrouwen kunnen daar jaloers van worden. Ze vragen zich af: waarom wordt hij opgewonden van wat hij ziet in die film en niet van mij? Ik denk dat het juist leuk is om samen te kijken.
Voor seks moet je volgens Ras ook tijd maken. Een man heeft altijd wel zin in een vluggertje. Wij hebben zo n tien minuten nodig om in de stemming te komen. Even iets liefs horen, het juiste licht aan. Misschien zouden we wat meer ongeremd moeten genieten.

Al jaren wordt daarom driftig gezocht naar dat ene pilletje dat de vrouwelijke seksuele beleving kan verbeteren. De farmaceutische industrie gooit er miljoenen tegenaan, want met die ene pil zouden miljarden kunnen worden verdiend. Zoals producent Pfizer voor Viagra maar liefst twee miljard per jaar incasseert. Maar al dat onderzoek heeft nog weinig opgeleverd. Er is een testosteronpleister (Intrinsa), maar die is in Nederland niet verkrijgbaar, vertelt een woordvoerder van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie: “Intrinsa is wel geregistreerd en toegestaan, maar in 2008 is een verzoek om de pleisters te laten vergoeden, afgewezen. Dan kost het zo veel om zo’n middel in de handel te brengen dat men er geen brood in ziet”. Acht pleisters kosten tachtig euro.

In het AMC in Amsterdam loopt nu een onderzoek met bijna duizend vrouwen die een speciale neusgel met testosteron testen. Van testosteron wordt gezegd dat het ook het vrouwelijk libido zou kunnen vergroten. Voor neusgel is gekozen is omdat de testosteron op die manier het snelst het brein bereikt en er minder kans is op bijwerkingen zoals ‘overbeharing’.

Seksuologe Henriette Schoones denkt niet dat een pilletje ooit de oplossing zal worden voor vrouwen. “Daarvoor is het vrouwelijk orgasme veel te complex. Mannen hebben minder stimulatie nodig en veel mannen leggen dat plaatje ook op vrouwen, zegt de seksuologe. “Als ze vijf of tien minuten bezig zijn vinden ze dat heel wat. Trek er bij vrouwen maar rustig een half uur voor uit.”

Uit een enquête van vakantie.nl heeft een kwart van de vakantieganger meer zin in seks op de plaats van bestemming. In het dagelijks leven zitten mensen in een vast stramien. Tijdens de vakantie valt dat helemaal weg. Tijd speelt nauwelijks een rol. Dat maakt mensen ontspannen en het geeft dan ook meer ruimte in je hoofd voor seks , legt seksuoloog Henriëtte Schoones uit.

De website vakantie.nl onderzocht onder 3000 respondenten welke effecten een vakantie heeft op de relatie. Samen op vakantie gaan, wordt over het algemeen als een goede investering in de relatie gezien. Meer dan de helft van de ondervraagden gaat regelmatig zonder kinderen op vakantie. Zeventig procent van de stellen doet dat om meer tijd aan elkaar te besteden. Een voorwaarde om het seksleven op vakantie te laten floreren, is wel dat je niet in een zware relatiecrisis op vakantie gaat.

Het is belangrijk dat je geen ernstige relatieproblemen hebt als je samen op vakantie gaat, want die neem je mee. Dit komt de seksuele relatie niet ten goede, al ben je met vakantie , zegt Schoones. Volgens de seksuoloog heeft een vakantie over het algemeen wel alle ingrediënten in zich om zin in seks te krijgen. Voor de seksuele relatie zou het goed zijn als stellen vaker samen op vakantie zouden kunnen gaan. Ook een bezoeker van de website van deze krant herkent zich daar wel in: Ik kan het best begrijpen. We zijn het hele jaar druk en op vakantie kunnen we even ontspannen en lekker de tijd hebben voor elkaar en vooral ook met elkaar. Daar kun je weer een tijd op bouwen.

Maar hoe moet dat dan inderdaad als we weer thuis komen. Als de eerste sociale verplichtingen zich weer aandienen en de blauwe belastingenveloppen weer om administratieve handelingen vragen? Het is verstandig om ook thuis bewust tijd in je relatie te blijven steken. Zet je partner hoog op de prioriteitenlijst. Vaak staat de relatie op het lijstje onder werk, kinderen, tijd voor jezelf en sport , zegt Schoones.

Volgens haar moeten partners tegenwoordig de agenda trekken om af te stemmen wanneer er tijd voor elkaar is. Dat lijkt misschien een beetje geforceerd, maar het werkt wel. Door meer aandacht en betrokkenheid in het dagelijks leven is de kans groot dat dit je seksuele relatie een oppepper geeft. Het voorspel begint al bij het ontbijt. Laat op de dag merken dat je aan elkaar denkt, stuur een lief sms je, verwen elkaar door moeite te doen voor de ander. Eigenlijk moet je die dingen blijven doen, als toen je verliefd was op elkaar. Dan is de seksfrequentie over het algemeen ook hoog , stelt Schoones.

Familieslaapkamer Wat nou als de een wel meer zin heeft in seks in de vakantie en de ander zit daar absoluut niet op de wachten? Het is aan te raden om de wederzijdse verwachtingen van de vakantie door te spreken en op elkaar af te stemmen. Zo voorkom je in ieder geval teleurstellingen , adviseert Schoones.
En om er zeker van te zijn dat seks niet binnen het verwachtingspatroon valt, was het handig geweest om één familieslaapkamer met de kinderen te boeken of met het hele gezin in één tent te gaan liggen. Dan wordt ontspannen seks wel erg onwaarschijnlijk.

Volgens relatietherapeute Henriette Schoones is het toch beter om duidelijk afscheid te nemen. Zonder omwegen vertellen dat de relatie echt voorbij is. ,,Wanneer een relatie eindigt is dat voor beide partijen teleurstellend en pijnlijk,” vertelt Schoones. ,,Ook als je het zelf uitmaakt, heb je verdriet. Om de verbroken relatie, maar vooral omdat je de ander zoveel pijn doet. Probeer je partner zo min mogelijk te kwetsen. Stop ermee als je weet dat er geen toekomst is.”
Vertel eerlijk waarom het niet werkt en wat je mist in de relatie, zegt Schoones. ,,De waarheid, hoe pijnlijk die ook is, helpt bij het verwerken en is een leermiddel voor toekomstige relaties. Daarnaast is openheid goed voor de gemoedsrust en eigenwaarde van je partner. Het garandeert dat jullie er beiden een gevoel aan overhouden dat de zaken goed zijn afgehandeld.”

Paul Simon schreef ooit ‘There must be 50 ways to leave your lover’. Keuze genoeg dus, maar sommige manieren zijn verre van ideaal. Een relatie beëindigen via telefoon, sms, chat, via via of per mail is absoluut not done. Net als met de noorderzon vertrekken, een vechtscheiding en alleen rekening houden met jezelf. Het is ook niet verstandig de break-up weken, maanden en soms jaren uit te stellen uit angst om de ander pijn te doen. Dat veroorzaakt juist nog meer verdriet.

Schoones: ,,Houd je partner niet aan het lijntje, laat de relatie niet doodbloeden of eindigen in een hoop ellende met leugens en bedrog. Dat is pas pijnlijk. Want de hoop wordt uiteindelijk alsnog de grond ingeboord en leugens komen meestal uit. Dan voelt de verlaten partner zich dubbel gekwetst.”

Susan (39) weet er alles van. Ze heeft moeite om eerlijk te zijn als ze met een relatie stopt. Het duurde daardoor een jaar voordat haar jeugdliefde wist dat het echt niet meer goed zou komen. ,,Ik ben nogal gesloten en kan slecht met confrontaties omgaan. In zo’n moeilijk gesprek val ik stil, ontwijk ik vragen en blijf vaag over wat ik echt wil. Ik zeg dus niet duidelijk dat het over is, waardoor de ander niet weet waar hij aan toe is. Ik durf de waarheid gewoon niet te zeggen uit angst om de ander te kwetsen. Met als resultaat dat mijn ex-vriend lange tijd in onzekerheid zat en tijdelijke vriendjes denken dat het serieus kan worden. Ik wil mensen geen pijn doen, maar op deze manier kwets ik ze juist.”

Er zijn verschillende manieren om een relatie respectvol te beëindigen. Het draait vooral om goede en open communicatie. Vermijd een welles/nietes discussie, beantwoord vragen zo eerlijk mogelijk, leg uit wat jouw behoeftes zijn en wat je in deze relatie niet gevonden hebt, zijn de beste adviezen.

Dit blijkt moeilijk, zo weet Judith (32) uit eigen ervaring. ,,Mijn ex deed opeens heel vervelend tegen me. Hij werd afstandelijk, snauwde me af, belde niet terug en raakte me nauwelijks meer aan. Ik heb het even aangekeken, maar wist dat het fout zat. Toen ik vroeg of hij nog wel zin had in de relatie, antwoordde hij heel bot met ‘is het zo duidelijk?’ Pijnlijk dat hij er niet zelf over begon. Dat hij het me wilde laten voelen. Echt onvolwassen en respectloos. Die leuke tijd samen stelde blijkbaar niets voor. Ik heb nog steeds geen idee waarom het uit is en zijn gevoel voor mij verdween. Daardoor heb ik aan de hele relatie een naar gevoel overgehouden.”

Wat doe je als een relatie op een vervelende manier op de klippen loopt en je ellendig achterblijft? Volgens relatietherapeute Schoones is het verstandig om in gesprek te blijven of anders een brief te schrijven na de scheiding. ,,Spreek je teleurstelling uit en laat weten hoe je het graag anders had gezien. Het uiten alleen lucht al op.”

Het was geen verliefdheid, gewoon vriendschap. Ze ontmoetten elkaar in het eerste jaar van hun studie, en het klikte meteen. Van alles deden ze samen. Na hun studie trouwde hij, zij had een paar ongelukkige relaties. Maar het contact was gebleven. Soms spraken ze af, vaker ontmoetten ze elkaar bij anderen.

Drie vluchtige zoenen op de wang, niets meer. En altijd was het leuk, was er die vreugde van de wederzijdse herkenning. Natuurlijk hadden ze studierichting en werkbranche gemeen, maar ook hun karakters sloten bij elkaar aan. Zijn vrouw had er wel eens een opmerking over gemaakt, grappig bedoeld. En een ober op een terras had het een keer over ‘uw man’ gehad. Ze moesten erom lachen en hadden erover gefilosofeerd hoe dat zou zijn. Mannen en vrouwen kunnen geen ‘gewone’ goede vrienden van elkaar zijn. Wie internetfora bezoekt of briefrubrieken in tijdschriften leest, waar het onderwerp buitengewoon populair blijkt, kan niet om die indruk heen. Het is vragen om onheil. Vroeg of laat duiken er seksuele of romantische verlangens op, of knapt de vriendschap af op de verschillen tussen mannen en vrouwen. Seksuologe Henriëtte Schoones stelt bijvoorbeeld dat echte, zuivere vriendschap tussen een man en een vrouw ,,bijna onmogelijk” is, omdat vrijwel altijd lustgevoelens op de achtergrond meespelen. Misschien dat het voor vrouwen makkelijker is, maar mannen zullen hun vriendin altijd als seksueel wezen blijven zien. Hollywoodfilms geven geen ander beeld. Romantische komedies als When Harry met Sally (1989), Just Friends (2005) en Made of Honour (2008) stellen stuk voor stuk dat goede vriendschappen tussen een man en een vrouw wel moeten eindigen in een relatie, of stukbreken.

Hetzelfde geldt voor de vriendschap van homoseksuele mannen (voor vrouwen vaak minder) die geen seksuele relatie met elkaar wensen. Voor de omgeving heeft een dergelijke vriendschap iets van dansen op een vulkaan. Wie dat toch wil, heeft niet zelden iets uit te leggen. Zo’n vriendschap is snel onderwerp van speculatie, of het wellicht niet toch ‘meer’ is. Het overkwam een half jaar geleden de Republikeinse presidentskandidaat John McCain, wiens goede betrekkingen met een lobbyiste van zijn partij door sommige media onterecht werden uitgelegd als een buitenechtelijke affaire. En nog geloven sommige media hem niet als hij het tegendeel beweert. Vermoedelijk is er geen enkele cultuur die seksuele terughoudendheid lager waardeert dan de westerse. Dat is de reden waarom ‘gewone’ man-vrouwvriendschappen snel met enig wantrouwen worden bekeken.

De grote aandacht voor seks en de verregaande acceptatie van wisselende seksuele contacten beïnvloeden sterk onze visie op vriendschap. Het zou bijvoorbeeld interessant zijn om uit te zoeken hoeveel mensen de innige vriendschap tussen Bijbelse figuren als David en Jonatan associëren met een homoseksuele relatie, terwijl er absoluut niets is wat daarop wijst. Wie een innige, goede band zonder seks heeft met iemand van het andere geslacht, wordt bijna ongeloofwaardig gevonden. Ongeacht of hij (of zij) met een ander getrouwd is, of niet. Het bestaat immers niet, is de gedachte, dat mensen geen seks met elkaar hebben, als ze het wel zouden kunnen hebben. Bovendien klinkt ‘alleen vrienden’ als beduidend minder aantrekkelijk dan een ‘romantische relatie’. ,,Een relatie zonder seks heeft in onze tijd iets loserigs, zeker voor mannen”, stelt Anne Vijverberg in haar Handboek voor vriendschap . Terwijl, betoogt ze, dergelijke relaties in feite volstrekt vanzelfsprekend zijn. Vaak wordt over het hoofd gezien dat in Nederland honderdduizenden mensen leven zonder seksuele relatie. Dat neemt niet weg dat het verband tussen seksualiteit en goede vriendschappen niet helemaal uit de lucht is gegrepen. De manier waarop mensen hun vrienden kiezen lijkt volgens psychologen nu eenmaal sterk op de manier waarop ze romantische relaties aangaan. En wat mensen zoeken in vriendschappen – vertrouwen, warmte, aandacht – is ook een belangrijk onderdeel van het huwelijk. De overgang kan vloeiend zijn.

Volgens een onderzoek van de Amerikaanse datingsite match.com heeft 62 procent van de Amerikanen die een goede vriendschap heeft met iemand van het andere geslacht, zich wel eens seksueel tot de ander aangetrokken gevoeld. Psychologen van de Universiteit van Wisconsin becijferden dat 25 procent van de getrouwde mannen en zelfs 45 procent van de getrouwde vrouwen wel eens jaloers is geweest op de goede verhouding van hun partner met een andere man of vrouw. Veel mannen zien overigens, volgens dezelfde wetenschappers, een lichte vorm van seksuele aantrekkingskracht als stimulans voor de vriendschap. Voor vrouwen geldt juist het omgekeerde: als zij zich seksueel aangetrokken voelen, staat dat de vriendschap in de weg. Een groot onderzoek uit 2004, gehouden in Amerika en Europa, toont onthutsend genoeg dat seksuele aantrekkingskracht tussen vrienden in 15 procent van de gevallen tot echtscheiding leidt. Kan wie de verliefdheid voelt opkomen dat beter bespreekbaar maken, of niet? Daarover verschillen de meningen van de psychologen. Overigens vond 83 procent van de ondervraagden van het onderzoek van match.com dat platonische vriendschap tussen man en vrouw wel degelijk mogelijk is. Ondertussen neemt het aantal man-vrouwvriendschappen sterk toe.

De reden is vooral dat mannen en vrouwen elkaar in het sociale verkeer veel vaker tegenkomen dan vroeger, toen vaste rolpatronen de geslachten verregaand scheidden en de romantische relatie vrijwel het enige diepgravende contact tussen mannen en vrouwen betekende. Vrouwen bewegen zich tegenwoordig op de werkvloer en in het sociale leven als de gelijken van mannen. Bovendien werden sociale en zelfs biologische verschillen tussen mannen en vrouwen de laatste decennia van de twintigste eeuw eerder gerelativeerd dan benadrukt. Jongens mogen ook met poppen spelen, en meisjes met auto’s, en zo spelen ze meer dan vroeger met elkaar. Daar lijkt een kentering in te komen: verschillen tussen de geslachten worden de laatste jaren weer meer benadrukt. Wat dat gaat betekenen voor de man-vrouwvriendschap is niet helder. Het zou volgens kenners jammer zijn als gewone, niet-romantische vriendschappen tussen mannen en vrouwen zouden verdwijnen door overdreven aandacht voor seksualiteit of reële gevaren.

De Amerikaanse sociologe Kathy Werking beschrijft in haar boek We’re Just Good Friends dat dergelijke vriendschappen een grote meerwaarde hebben. Allereerst voor de man. Deelt hij met zijn vrienden vooral informatie en is hij groepsgericht, voor vrouwen gaat het vaker om gevoelens en persoonlijke aandacht. Vrouwelijke vriendschap gaat niet zelden dieper. Of zoals Godfried Bo-mans het uitdrukte: vrouwen zijn in hun relaties vuurpijlen en mannen voetzoekers. Mannen profiteren van de diepere vriendschap die ze met vrouwen kunnen hebben. Het is dus niet verwonderlijk dat van de ND-lezers meer mannen dan vrouwen aangeven een boezemvriend van het andere geslacht te hebben (zie pagina 1). Boezemvrienden lijken bij uitstek vrouwen te zijn. Ook voor mannen. Andersom kan voor vrouwen de lichtere, vaak minder gecompliceerde mannelijke vriendschap aantrekkelijk zijn. Daarnaast geeft het beide geslachten de gelegenheid de belevingswereld van de ander te leren kennen. In de woorden van Werking: ,,Mannen kunnen een kijkje nemen op Venus, en vrouwen op Mars.” Voor de moderne samenleving, waarin mannen en vrouwen op gelijke voet samenwerken, is het bestaan van man-vrouwvriendschappen volgens haar zelfs noodzakelijk: ze leiden tot meer onderling begrip.

De manier waarop mensen hun vrienden kiezen lijkt op hoe ze romantische relaties aangaan.

Onderzoekers van de Universiteit van Gotenburg ondervroegen tussen 1971 en 2001 vier groepen van 70-jarigen over hun seksleven. Daaruit bleek onder meer dat 68 procent van de getrouwde mannen regelmatig seks heeft, ten opzichte van 52 procent in de jaren zeventig.

Getrouwde vrouwen zagen zelfs nog een grotere stijging: bedreef in 1971 slechts 30 procent van hen regelmatig de liefde, in 2001 was dat 54 procent. Maar belangrijker nog: veel meer vrouwen dan vroeger geven aan dat ze bevredigende seks hebben, inclusief orgasme. Tegelijkertijd melden meer mannen dan vroeger seksuele problemen, vaak met een fysieke oorzaak. Volgens de onderzoekers komt dat omdat er nu veel meer openheid over seksualiteit is.

Seksuoloog Henriëtte Schoones denkt ook het te maken heeft met het verdwijnen van het taboe op seks. ‘Er is tegenwoordig zoveel meer informatie beschikbaar dat het me niet verbaast dat ouderen meer aan seks doen, en daar opener over zijn.’ In haar eigen praktijk merkt de seksuoloog dat ook. ‘Tien jaar geleden kreeg ik nauwelijks 70-plussers over de vloer. Nu krijg ik regelmatig ouderen die graag nog wat van hun seksuele relatie willen maken.’

De Zweedse onderzoekers wijzen ook op het feit dat de 70-jarige van 2001 groot is geworden in een tijd van de bevrijding van de seksuele moraal. Met het onderzoek komt mogelijk ook een eind aan de negatieve beeldvorming rond ‘bejaardenseks’. Schoones: ‘Dat zou mooi zijn, want ouderen die regelmatig seks hebben zijn gezonder én gelukkiger.’

“Wat een ontzettend leuke vraag!” roept borstvoedingsdeskundige Myrthe van Lonkhuijsen uit. Het antwoord ligt in de vorming van de embryo’s vlak na conceptie, zegt ze. Alle vruchten hebben vrouwelijke eigenschappen, ook de (uiteindelijke) mannelijke. Primaire geslachtskenmerken ontwikkelen zich al voor de geboorte. De secundaire kenmerken, zoals de borsten, worden pas in de puberteit zichtbaar.

“Bij vrouwen gaat zich in deze periode het melkklierweefsel ontwikkelen”, zegt Van Lonkhuijsen. “Daarom gaan de borsten groeien en krijgen de tepels hun biologische functie. Bij mannen blijven de tepels zoals ze zijn, omdat ze veel minder oestrogeen hebben.”

Jongens en mannen die echter te veel van dit hormoon aanmaken, kunnen ook melkklieren en borsten krijgen. Tepels zijn dus een standaard van de natuur, waarbij elk mens borsten kan ontwikkelen – zelfs mannen, al komt het niet vaak voor. “Mannen zijn halve vrouwen”, vergelijkt Van Lonkhuijsen. De verdeling in chromosomen bevestigt dat: vrouwen hebben twee keer het x chromosoom, mannen hebben een x en een y chromosoom.

Hoewel de mannelijke tepels geen biologische functie hebben, zijn ze wel gevoelig. “De tepels en de geslachtsorganen staan via het centraal zenuwstelsel met elkaar in verbinding”, weet seksuoloog Henriëtte Schoones. “Mannen kunnen de tepels ook als erogene zone ervaren.”

De gevoeligheid varieert weer per persoon. Schoones: “Sommige vrouwen kunnen zelfs door borstvoeding een orgasme krijgen, terwijl andere vrouwen niet willen dat hun borsten worden aangeraakt.”

De meeste mannen zullen geprikkelde tepels niet als een hoogtepunt ervaren. Het is wel decoratie waar sommigen plezier aan beleven.

Het zijn attributen die je op elke normale Huishoudbeurs wel aantreft: massageolie, wasknijpers, bestek, scheerzeep en scheermes, schoenveters, bananen en sinaasappels, ijsklontjes. Dit jaar zijn ze niet alleen bedoeld voor huishoudelijk gebruik of voor consumptie. Aangevuld met de wat minder gebruikelijke blinddoek en glijmiddel, vormen ze de basisingrediënten van het spel Ultiem Verlangen, dat tijdens de beurs geïntroduceerd wordt. De Huishoudbeurs gaat mee met de trends, en ‘stout’ is beslist een trend, zegt beurswoordvoerder Pim van Houten.

Jarenlang lag de na druk op gezondheid, maar nu staan mensen zichzelf weer toe af en toe eens uit de band te springen. Snoepen, flirten, roddelen, het mag eigenlijk niet, maar oké. En bij stout hoort ook erotiek, ook op de Huishoudbeurs, waar seksshop Christine le Duc al weer enkele jaren een vaste stand heeft. Dus zijn er lingerieshows, is er een mogelijkheid tot een make-over tot ‘stoute vamp’, en presenteren stoute vrouw nr.1 Heleen van Royen en lingerieontwerpster Marlies Dekkers er hun nieuwste boek, dat toevallig ook Stout! heet. De beurs is daarmee de perfecte omgeving voor de introductie van het bordspel Ultiem Verlangen, zegt bedenker en producent Richard Haex. Want hier zijn het vrouwen die de beslissingen nemen. Het bordspel is bedoeld om paren op erotisch gebied weer wat nader tot elkaar te brengen. Want daar is behoefte aan, weet Haex. “Twee miljoen mensen in ons land hebben problemen met seks, blijkt uit onderzoek. De helft van hen zoekt hulp. Seksualiteit is voor veel mensen geen lust, maar last. En blijkbaar is het moeilijk om dat met je partner te bespreken.” Het spel moet daarvoor openingen bieden. Haex stelde Ultiem Verlangen op in samenwerking met seksuologen. Het taalgebruik kreeg extra aandacht. Vooral vrouwen zijn gevoelig voor de formulering. Ultiem Verlangen bestaat uit erotisch getinte vragen en opdrachten, die naarmate het spel vordert steeds gewaagder en heftiger worden. Dat gaat van de opdracht een fantasie te vertellen ‘waarvoor je je eigenlijk een beetje schaamt’, tot de aansporing de penis in de vagina te doen verdwijnen zonder de handen te gebruiken. Volgens Haex bereiken veel paren het einde van het spel niet, omdat ze te opgewonden zijn om zich nog te bekommeren om dobbelsteen, pionnen en zandlopers. Haex richt zich met zijn spel vooral op paren die al jaren bij elkaar zijn en wier seksleven een sluimerend bestaan leidt. Het moet ze aan het praten krijgen over wat ze leuk en lekker vinden. “Er is nog steeds heel veel schaamte”, zegt Haex. “Door alle reclames en videoclips lijkt het alsof seks heel normaal wordt gevonden, maar de intimiteit tussen partners neemt eerder af dan toe. Het spel biedt de mogelijkheid daarmee aan de slag te gaan. In de beschutting van het spel voel je je veilig te vertellen wat je lekker vindt en dat uit te proberen. Vind je het niks, dan geef je de schuld aan het spel, geniet je wel, dan heb je weer iets ontdekt waarmee je verder kan.” Seksuologe Henriëtte Schoones heeft meegewerkt aan de totstandkoming van Ultiem Ver langen. “In mijn praktijk komen veel stellen waarbij de seks verloopt volgens zich steeds herhalende patronen. Dat vinden ze niet opwindend meer, want dat boek heb je na duizend keer echt wel uit. Het spel werkt drempelverlagend, maakt dingen bespreekbaar.” Toch zal niet iedereen zin hebben om voor het vrijen steeds een bordspel tevoorschijn te toveren en dobbelstenen te gooien. Schoones: “Maar dat hoeft ook niet. Door het spel weet je op een gegeven moment wat je lekker vindt, dan heb je het niet meer nodig. En als daar weer de sleet inkomt haal je het weer tevoorschijn.” Overigens: wie op de Huishoudbeurs vooral af komt op de gewone huis- tuin en keukenproducten komt ook weer ruimschoots aan zijn trekken. Onder de niet-erotische noviteiten die worden gepresenteerd staan een piramidevaas, Dode Zee-mineralen, en een toiletzitting die het achterwerk natmaakt en droogföhnt. Ook opwindend, maar dan anders.

Het spel is onder andere te koop bij Christine le Duc in Emmen en Groningen en Wir War in Groningen. 

‘Ik leerde Patricia kennen op mijn werk, ik was haar stagebegeleider,’ vertelt Boudewijn (55). ‘Toen ik haar zag, was ik verkocht. Omdat ik net een jaar gescheiden was, dacht ik: “Misschien is het verstandiger om haar niet aan te nemen.”‘ Nu, acht jaar later, zijn hij en Patricia (30) al weer vier jaar getrouwd en hebben ze samen twee kinderen. Boudewijn heeft twee kinderen uit zijn eerste huwelijk. Boudewijn: ‘Toen Patricia haar stage afrondde, hield ik een toespraakje voor onze collega’s. Daar vertelde ik dat Patricia niet alleen een goede stage had gelopen, maar dat we ook meer hadden dan alleen een werkrelatie. Even werd het helemaal stil. Daarna zei iedereen: “Dat wisten we toch al.”‘

Andere golflengte

Bijna 4 procent van de huwelijken in 2004 werd gesloten tussen partners die vijftien jaar of meer van elkaar verschillen, blijkt uit cijfers van het cbs. Hebben dit soort relaties even veel kans van slagen als een relatie waarin beide partners ongeveer even oud zijn Nee, zegt de Vlaamse relatietherapeut Theo Verbinnen. ‘Na de verliefdheid komt de fase waarin je de verschillen met de ander moet leren accepteren. Wanneer die verschillen groot zijn, bijvoorbeeld door leeftijdsverschil, is de interne druk op de relatie groter. Dat maakt de relatie moeilijker – maar niet onmogelijk.’

Zijn visie wordt ondersteund door onderzoek van hoogleraar sociologie Matthijs Kalmijn van de Universiteit van Tilburg. Hieruit blijkt dat (grote) leeftijdsverschillen de scheidingskans doen toenemen. Dat geldt vooral voor relaties waarin de vrouw ouder is. Volgens Kalmijn hangt het er wel vanaf welke groep getrouwden je als vergelijkingsmateriaal neemt. ‘Hoe jonger mensen trouwen, hoe hoger de scheidingskans. Een huwelijk tussen een jonge en een oudere partner heeft daardoor een hogere scheidingskans dan een huwelijk tussen twee oudere partners.’ Opvallend is dat het leeftijdseffect niet is gevonden bij homoseksuele stellen.

Iedere relatie kent problemen, maar partners met een groot leeftijdsverschil moeten wel specifieke obstakels overwinnen. Relatietherapeut en seksuoloog Henriette Schoones: ‘De generatiekloof maakt dat stellen niet altijd op dezelfde golflengte zitten. Bij de stellen die ik zie in mijn praktijk, blijkt het ontbreken van gemeenschappelijke jeugdervaringen een groot struikelblok. Daarbij kun je denken aan bepaalde muziek of gebeurtenissen die veel indruk op je maakten, en waarop je later kunt teruggrijpen.’

Patricia en Boudewijn zeggen in de praktijk weinig van een generatiekloof te merken. Patricia: ‘Ik vind zijn ideeen juist erg progressief. Zo delen we de zorglast voor de kinderen. Ook fysiek merk ik geen verschil; zijn conditie is beter dan de mijne. Maar nu is het leeftijdsverschil ook nog niet confronterend. Misschien later wel, als hij eventueel zorg nodig heeft.’

Een ander obstakel zijn volgens Schoones de verschillen in het sociale netwerk van de partners. ‘De vrienden van de jongere partner zitten bijvoorbeeld in de fase van kinderen krijgen en carriere maken, terwijl die van de ander het over stoppen met werken hebben.’

Noortje (23), die vijf jaar een relatie heeft met Hans (40), beaamt dit. ‘Ik merk vooral aan onze vrienden dat we zeventien jaar verschillen. Hans vindt het niet zo leuk om met mij mee naar een verjaardag te gaan, dan voelt hij zich weinig op zijn gemak. We praten over studie of uitgaan, die onderwerpen spreken hem waarschijnlijk niet aan. Zelf ben ik daar wat makkelijker in, ik vind een feestje al gauw leuk.’

En hoe zit het met de verschillen op lange termijn Schoones: ‘Gezondheid wordt op een gegeven moment een zorg. De oudere partner krijgt eerder lichamelijke beperkingen, en de jongere neemt dan vaak de rol van verzorger op zich. Bij partners van gelijke leeftijd is de kans groter dat de zorg over en weer in balans blijft.’

Noortje: ‘Dat hij waarschijnlijk eerder doodgaat, vind ik het ergst van ons leeftijdsverschil. Ik ben me daarvan bewust en wil er eigenlijk niet te veel aan denken.’ Ook bij Boudewijn en Patricia komt dit gespreksonderwerp wel eens ter tafel. Patricia: ‘Statistisch gezien hebben we de wind niet mee.’ Boudewijn: ‘Maar we willen graag in het hier en nu gelukkig zijn. Nue genieten, dat vinden we belangrijk.’ Patricia: ‘Toch dwingen kinderen je om meer naar de toekomst te kijken.’ Boudewijn: ‘Ik zou het vreselijk vinden als de kinderen jong hun vader zouden verliezen. Als ik eerder zou overlijden, zie ik graag dat Patricia in een nieuwe relatie gelukkig wordt.’

Roddels achter je rug

Niet alleen de interne druk, ook de externe druk is groter bij een relatie met leeftijdsverschil, zegt Verbinnen. Want naast de onderlinge verschillen moet het paar ook de scepsis van de omgeving trotseren. ‘Je moet tegen kritiek kunnen,’ zegt relatietherapeut Schoones. ‘Dit soort relaties wordt niet zomaar geaccepteerd.’

Dat merkte Noortje in het begin van haar relatie ook. ‘Er werd achter onze rug om geroddeld door zijn vrienden. “Wat moet Hans nou met zo’n jong kind,” zeiden ze bijvoorbeeld. Zijn vrienden namen onze relatie weinig serieus. Ik heb me dat erg aangetrokken. Inmiddels hebben we ons wel bewezen als stel.’

Patricia’s ouders waren aanvankelijk niet onverdeeld gelukkig met de relatie. ‘Vooral mijn vader had het er moeilijk mee,’ vertelt ze. ‘Maar toen ze Boudewijn eenmaal ontmoetten, was het ijs snel gebroken. Een aardige man, vond mijn vader.’ Ook Patricia’s kennismaking met Boudewijns kinderen uit zijn vorige huwelijk was spannend. Patricia: ‘Ze waren volop aan het puberen en net een beetje gewend aan de scheiding van hun ouders. Ik denk dat iedere vrouw weerstand had opgeroepen, maar mijn leeftijd speelde wel mee.’ Boudewijn: ‘Ik weet nog dat mijn dochter zei: “Dat kan toch niet pap, nog een keer vader worden.” Maar toen een paar jaar later onze eerste werd geboren, was ze ontzettend enthousiast. Sommige mannen zeggen tegen me: “Zo’n groen blaadje is ook wel wat voor mij.” Maar zij krijgt er ook wat voor terug, zeg ik dan.’

Nooit saai

Een relatie met leeftijdsverschil heeft ook voordelen, zegt therapeut Henriette Schoones. ‘Ik hoor regelmatig dat de oudere partner door meer levenservaring beter kan relativeren. De jongere partner maakt zich druk over dingen waar de oudere zich allang geen zorgen meer over maakt. De oudere partner blijft jong van geest, terwijl de jongste profijt heeft van de levenservaring van de oudere.’ Noortje beaamt dit: ‘Het fijne is dat ik altijd op Hans kan terugvallen. Doordat hij al veel heeft meegemaakt, kan hij mij beter adviseren en een steuntje in de rug geven.’ Ook Patricia en Boudewijn zien voordelen. Boudewijn: ‘Door Patricia word ik minder snel star. Ze verfrist me.’ Patricia: ‘Ik vind het een voordeel dat hij al veel gezien en gedaan heeft. Hij heeft overal wel een verhaal bij, met hem is het nooit saai.’ Boudewijn: ‘Ik ben wat relaxter, heb meer rust. Ik hoef bijvoorbeeld niet meer zo hard carriere te maken, en ik ben minder snel ongerust als de kinderen ziek zijn.’

Volgens relatietherapeut Verbinnen is het uiteindelijk een voordeel dat een relatie met leeftijdsverschil een grotere uitdaging vormt. ‘Het is makkelijker om een relatie aan te gaan met iemand die precies op je lijkt. Bij een groot leeftijdsverschil moet je meer inspanning leveren om de relatie te laten slagen. Daardoor zijn de intensiteit en kwaliteit ervan uiteindelijk groter.’n

Noortje en Hans heten in werkelijkheid anders.

Uit recent onderzoek onder vijfduizend Libelle-lezeressen blijkt dat één op de vijf vrouwen ontrouw is. Henk Noort onderzocht vorig jaar 1700 heteroseksuele mannen en vrouwen tussen de 20 en 45 jaar. Van de mannen was 25 procent wel eens vreemdgegaan en van de vrouwen 27 procent.
Die cijfers liggen beduidend hoger dan bij onderzoek uit 1991 van het Nederlands Instituut voor Sociaal Sexuologisch Onderzoek (NISSO), waarbij 15 procent van de mannen en 9 procent van de vrouwen wel eens een scheve schaats had gereden.

Volgens seksuoloog en relatietherapeut Henriëtte Schoones uit Tiel hebben beide seksen verschillende redenen om met een ander naar bed te gaan. ,,Mannen gaan vooral vreemd voor de seks. Ze laten zich leiden door lustgevoelens en willen seksuele afwisseling. Vrouwen zoeken vaker intimiteit en betrokkenheid. Zij gaan vreemd voor de aandacht. Als ze zich niet begrepen voelen of als de partner er niet genoeg voor ze is.”

Bij dertigers ligt ontrouw op de loer. Zeker bij vrouwen. Het is vaak een hectische fase met langdurige relaties, carrière, kleine kinderen of de keuze of ze kinderen willen.

,,Als stellen in de kleine kinderen zitten of allebei druk zijn met hun carrière, gaan man en vrouw meer hun eigen gang. Er wordt te weinig geïnvesteerd in de eigen relatie,” vertelt Schoones. ,,Alles is gewoon geworden en dan wordt de bevestiging gezocht bij derden. Aandacht van een andere man is dan heel leuk. Als je opeens weer de hemel in wordt geprezen en het gevoel krijgt speciaal te zijn. Dan is het soms moeilijk de verleiding te weerstaan.”

Daarnaast komen dertigers vaak in een andere levensfase. Schoones: ,,Stellen leren elkaar op een andere manier kennen, bijvoorbeeld als ouder. Dat hoeft seksueel helemaal niet aantrekkelijk te zijn. Als iemand niet tevreden is hoe de ander zijn of haar rol vervult en het idee heeft er alleen voor te staan, zorgt dat ook voor verwijdering.”

Het van origine dominante condoommerk kiest met de verkoop van haar serie Durex Play bewust voor branchevreemde zaken. Daarmee wil het de markt openbreken, of in ieder geval de producten in het reguliere circuit, dus gemakkelijker beschikbaar stellen. Durex acht de tijd daar rijp voor de komst van de ‘minder overweldigende’ vibrators, maar juist stijlvollere stimulators.

Vooral jongeren tussen de 15 en 25 jaar hebben er, in vergelijking met dezelfde groep enkele jaren geleden, steeds minder moeite mee te praten over het gebruik van een vibrator, stelt Durex.

Plezier

Dat heeft het merk ertoe gebracht om meer in te zetten op het plezier tijdens de seks in plaats van alleen maar bescherming. Dat is ook de reden geweest om steeds meer funcondooms op de markt te brengen.

Daar is volgens onderzoek ook veel meer vraag naar. ‘Waar het vroeger vooral ging om de bescherming tijdens het vrijen, mag er nu wat meer plezier aan zitten’, aldus productmanager Dave Verzantvoort.

Het assortiment breidt zich dan ook gestaag uit met zowel speeltjes als special funcondooms tot prikkelende glijmiddelen.

Een paar zelfstandige Shell-pomphouders probeerden artikelen als de stimulators, glijmiddelen, chocolade bodypaint en massageolie te verkopen, maar dat werd geen succes langs de weg.

Reacties

Etos begint de proef niet alleen om met de tijd mee te gaan, de drogisterij wil volgens een woordvoerster ook ‘op een nette manier en laagdrempelig seksattributen aanbieden.’

De attributen zijn vooralsnog te verkrijgen bij tien tot vijftien grotere Etoszaken. Daarna wordt aan de hand van de resultaten besloten of ze het verder uitrollen.

Hetzelfde geldt voor de Free Record Shop, al zegt algemeen-directeur Juan da Silva erg positief te zijn over de verwachtingen. Dirx was mei vorig jaar de eerste drogisterijketen die begon met de verkoop van drie verschillende stimulators.

‘Het opvallende is dat we niet een klacht hebben gehad, terwijl we over ieder nieuw product altijd wel reacties krijgen. Zelfs in de kleine, wat meer christelijke dorpjes kwamen geen reacties’, licht directeur Rik Groen van Dirx Drogisterij toe.

Sjiek

Seksuoloog en relatietherapeut Henriette Schoones uit Tiel zegt erg blij te zijn dat dergelijke producten nu makkelijker voorhanden zijn.

‘Vroeger moest ik voor mijn cliënten nog wel eens een donker achteraf steegje in lopen, op zoek naar een seksshop voor wat artikelen. Cliënten willen het kopen in de normale afzetkanalen en niet in de typische seksshops waar de vibrators toch te pornografisch zijn.’

Durex heeft de seksattributen uit de pornografische hoek gehaald, alleen al door het veel meer discreet te verpakken, stelt Schoones.

‘Er staan geen pornografische afbeeldingen op de verpakking en de stimulators zien er gewoon sjiek uit.’

© Wegener.NV 2006

,Wij hebben het zelf eerder over stimulators dan vibrators’, zegt Rik Groen, adjunct directeur van Dirx drogisterijen. Het gaat om de nieuwe serie ‘Play’ van condoomfabrikant Durex. De speciaal door en voor vrouwen ontwikkelde ‘plezierverhogende’ speeltjes worden onder de namen ‘dream’, ‘fantasy’ en ‘inspiration’ sinds enige tijd bij Dirx verkocht.

Groen zegt dat hij vrijwel direct geïnteresseerd was in de samenwerking met Durex. ,Zeker omdat er jaarlijks al een miljoen vibrators in Nederland verkocht worden. Dat geeft aan dat er een enorme behoefte is. Wij springen daar graag op in.’

Maar waarom koos Durex voor een supermarkt als distributiekanaal? ,Uit ons eigen onderzoek is gebleken dat veel vrouwen wel nieuwsgierig zijn naar seksspeeltjes, maar dat ze de drempel tot aanschaf te hoog vinden’, zegt productmanager Dave Verzantvoort van Durex. ,De serie is speciaal voor deze groep vrouwen ontwikkeld en daarom hebben we ook voor Dirx gekozen. Een drogisterij is laagdrempelig.’

Het is maar de vraag of vrouwen wel zin hebben om hun intieme genotsproducten in de supermarkt te kopen, waar ze de buurvrouw tegen het lijf kunnen lopen. Verzantvoort: ,Door het design roepen de apparaten geen pornografische associatie op, zoals de meeste traditionele vibrators. Die lijken vaak op een reuzengeslachtsorgaan. Daarbij is de serie heel discreet verpakt. Je ziet aan de buitenkant niet wat het is.’

Maar seksuologe Carolien Roodvoets heeft haar bedenkingen. ,Ik heb er niks op tegen dat er vibrators in de supermarkt liggen, ik juich het zelfs toe. Maar ik denk niet, dat veel vrouwen al zover zijn dat ze zoiets intiems openlijk in de super gaan kopen. Daar heb je veel anoniemere kanalen voor, zoals postorderbedrijven en het internet. Maar ik vind het wel een leuke stunt.’

Collega-seksuologe Henriétte Schoones denkt juist dat vrouwen de stimulators liever in een ‘gewone winkel’ aanschaffen. Schoones vindt het een prima zaak dat seksspeeltjes in drogisterijen en supermarkten worden verkocht. ,Vergelijk dit product met condooms. Vroeger werden die stiekem onder de toonbank bij de drogisterij verkocht en nu kun je ze ook in de supermarkt kopen. Als dat ook met vibrators gebeurt, wordt dat straks ook een normaal gebruiksvoorwerp. Het werkt taboe-doorbrekend.’

De Amsterdamse seksuoloog Vera Steenhart zag deze ‘seksuele burnout’, zoals geconstateerd in de jaarlijkse seksenquete van condoomfabrikant Durex, al aankomen. Vooral omdat steeds meer mannen er de brui aan geven: “Dat kan te maken hebben met een verhoogde werkdruk; het kan ook zijn dat ze zich geintimideerd voelen door vrouwen die steeds preciezer aangeven wat ze wel en niet prettig vinden.” Ook collega Henriette Schoones uit Tiel krijgt steeds meer mannen onder behandeling voor wie seks niet meer hoeft. Volgens relatietherapeute Annette Heffels lijden steeds meer mannen aan faalangst door toedoen van de media. “Seks moet tegenwoordig. En dan ook nog liefst elke keer zowel gepassioneerd als super-romantisch. Met als gevolg een prestatiedwang die funest is voor het libido.”

Van een hechte vriendschap tussen man en vrouw komt vroeg of laat seks.Dat kan niet anders, zo heeft de natuur dat nou eenmaal bedoeld. In 1989 was dat het centrale thema van When Harry Met Sally, de bioscoophit waarin Billy Crystal en Meg Ryan heel lang tegen hun hormonen vochten, totdat ze na een voorspel van 11 jaar alsnog voor de bijl gingen.

Het is de vraag of hetzelfde gegeven in 2005 andermaal met deze strekking zou kunnen worden uitgewerkt. Steeds vaker namelijk moeten goed bevriende mannen en vrouwen er niet aan denken met elkaar tussen de lakens te duiken. Zelfs getrouwde koppels malen er soms niet om. Een liefkozing hier of daar, oke. Maar verder gaan ze niet. En dat helemaal uit vrije wil! De eerste tekenen die daarop wezen, bereikten ons vanuit Amerika: anderhalf jaar geleden bracht het respectabele Newsweek een coverstory onder de kop: No sex please, we’re married.

Even later sloot het Britse blad NewScientist daarop aan met de conclusie – gebaseerd op onderzoek bij 18.000 landgenoten – dat een op de 100 Britten niks van seks moet hebben. En intussen leert een enquete van condoomfabrikant Durex (zie ook kader) dat Nederlanders het afgelopen jaar gemiddeld 20 procent minder aan seks hebben gedaan dan het jaar daarvoor.

Hoewel het verleidelijk is om deze twee onderzoeksresultaten met elkaar te verbinden, zou dat de werkelijkheid geweld aandoen. Immers: bij het eerstgenoemde onderzoek gaat het om ‘geen zin’. In het tweede geval hebben we te maken met een staaltje onversneden aseksualiteit. Wie vandaag de televisie aanzet, kan het zich niet voorstellen, maar dit fenomeen bestaat echt. “En daar is niks mis mee”, betoogde onlangs een ‘uit de kast’ gekomen aseksueel uit Boston op de Amerikaanse tv. “Ik ben net zo min ziek als een een heteroseksueel of een homoseksueel. Iedereen heeft zijn eigen geaardheid en de mijne is toevallig aseksueel.”

Dat zijn gedrag niet ‘onnatuurlijk’ is – dit in weerwil van When Harry Met Sally – heeft deze Amerikaan te verstaan gekregen van wetenschappers die een soortgelijk verschijnsel ook in de dierenwereld hebben aangetroffen. In een serie experimenten met schapen werden mannetjesexemplaren tot 18 keer toe bij de vrouwtjes geplaatst. Wat bleek: 10 procent van de rammen werd warm noch koud van de hoogpolige dames. Dat zeven procent van de mannelijke schapen zich weer wel tot andere rammen voelde aangetrokken, doet er nu even niet toe. Waar het om gaat, is dat de resterende drie procent van de mannelijke schapen van geen enkel seksueel lustgevoel blijk gaf. Nul, niente, nada.

Een rondje langs seksuologen en relatietherapeuten wijst uit dat Nederlandse deskundigen in hun dagelijkse praktijk weinig ervaring hebben met gevallen van aangeboren aseksualiteit. In hun spreekkamer melden zich hoofdzakelijk de klassieke gevallen van geen-zin-in-seks, met dikwijls als oorzaak een probleem van onderliggende, relationele aard. Echtparen bijvoorbeeld bij wie een van de twee na de komst van kinderen of als gevolg van een energie verslindende carriere heeft besloten dat seks even niet hoog op het prioriteitenlijstje prijkt.

De Durex-enquete leert dat we deze gevallen van een seksuele burnout niet moeten onderschatten: Nederlanders hebben het afgelopen jaar gemiddeld maar liefst 20 procent minder aan seks gedaan dan het jaar daarvoor. Waar dat aan ligt? “Steeds meer mensen geven aan dat ze zich overbelast voelen”, merkt de in Amsterdam gevestigde seksuoloog Vera Steenhart. “Ook krijg ik de laatste tijd opvallend vaak verhalen te horen van mannen die er de brui aan geven. Dat kan te maken hebben met een verhoogde werkdruk; het kan ook zijn dat ze zich geintimideerd voelen door vrouwen die steeds preciezer aangeven wat ze wel en niet prettig vinden.”

Collega Henriette Schoones uit Tiel schrikt al evenmin van de cijfers. “Ik zie in mijn praktijk ook een stijging van paren die, soms al jaren, helemaal niet meer aan seks doen. Ook ik krijg steeds meer mannen op bezoek met de klacht dat ze geen zin meer hebben in seks. En dat terwijl de drempel voor mannen om daarover te praten hoog is. De norm is nu eenmaal dat ‘echte’ mannen zin in seks horen te hebben.”

Zowel voor mensen die geen lustgevoelens kennen als voor degenen die door welke oorzaak ook hun lustgevoelens uitbannen, geldt dat ze het vandaag de dag niet treffen met de media. Commerciele omroepen hebben de afgelopen jaren de indruk gewekt dat er iets lelijk mis is met iedereen die zich niet met enige regelmaat op een willekeurige parkeerplaats te grazen laat nemen. En ook de week- en maandbladen weten van wanten. ‘Hoe lang moet ik mijn vriendin beffen?’, vraagt een 13-jarige jongen in de probleemrubriek van het jongerenblad Breakout. Oftewel, seks is overal, behalve daar waar het oorspronkelijk is begonnen: tussen twee mensen.

Volgens Annette Heffels, relatietherapeut en columnist van Margriet, is volstrekt duidelijk dat de samenleving door toedoen van de media behoorlijk van streek is geraakt. “Seks moet tegenwoordig. En dan ook nog liefst elke keer zowel gepassioneerd als super-romantisch. Vooral bij mannen wil dat nog wel eens tot faalangst leiden, want prestatiedwang is funest voor het libido. Gelukkig zoeken steeds meer mannnen hulp bij dit probleem, want het zou zonde zijn als ze zich hierdoor uit het veld lieten slaan. Ik ben ervan overtuigd dat je iets wezenlijks mist als je zonder seks door het leven gaat.”

Uiteraard mogen deze notities van Heffels over ‘geen zin’ niet worden verward met het eerder besproken fenomeen aseksualiteit. Terwijl mensen geen zin kunnen hebben omdat ergens onderweg de last groter is geworden dan de lust, hebben mensen die zich aseksueel voelen een dergelijke lust eenvoudig nooit gekend. Iets wat overigens in de beste kringen voorkomt: van Cliff Richard is bekend dat hij bij zijn eerste seksuele ervaring in slaap is gevallen. Naar eigen zeggen heeft hij het meteen ook maar bij die ene keer gelaten. En de Britse acteur Rowan Atkinson riep ooit dat hij blij is met zijn seksloze alter ego Mr. Bean, omdat hij in die rol nooit zoiets smerigs hoeft te doen als het uitwisselen van speeksel. Om over andere lichaamssappen maar helemaal te zwijgen.

Zowel Heffels (vanmiddag om vijf uur op Nederland 1 te gast in het programma Studio RKK) als Steenhart en Schoones wijzen er volledigheidshalve op dat het een heilloze weg is om elkaar de maat te nemen als het om seks draait. Sommigen lusten er wel pap van, bij anderen gaat het op en af, weer anderen hebben er niks (meer) mee. Wie tot de laatste categorie behoort, is niet per se zielig en hoeft ook al niet te worden genezen, benadrukt Schoones: “Je wordt er pas ongelukkig van als je er last van hebt. Als je een relatie hebt waarbij beide partijen er geen moeite mee hebben dat er niet of nauwelijks sprake is van een seksuele relatie, dan is er geen sprake van een probleem en word je er ook niet ongelukkiger van.”

De behoefte aan seks is bij iedereen verschillend, net zoals de behoefte aan eten ook van mens tot mens varieert. De een schept ‘s avonds twee keer op, terwijl de ander genoeg heeft aan een bord. De een houdt van kip, de ander houdt van vlees. En weer een ander is vegetariër. Of aseksueel.

Jan Moors, gepensioneerd huisarts te Rosmalen en voorzitter van de Stichting ter Bevordering van de Seksuologie in de Huisartsenpraktijk: ‘Veel medici vinden seks niet belangrijk, het is geen ziekte waar je aan dood gaat. Als iemand een hartaanval heeft, moet je meteen wat doen, maar als een patiënt je vertelt dat hij hem niet meer omhoog krijgt, kun je wat kuchen en wat vragen stellen. Seksuologen zijn er de afgelopen tien, twintig jaar niet in geslaagd hun vak in de medische wereld echt belangrijk te maken. Het levert geen geld op, en op de universiteiten stel je tegenwoordig alleen maar iets voor als je grote sommen geld genereert.’

Henriette Schoones, seksuologe in Tiel, heeft ook een online-spreekuur op internet: ‘Dat veel medici seks niet belangrijk vinden, herken ik wel uit mijn werk in het ziekenhuis. Maar aan seksuele problemen zitten naast medische ook psychologische en sociale kanten die heel veel leed kunnen veroorzaken. Hulp blijft hard nodig, mijn praktijk groeit nog steeds. Het online-spreekuur is een experiment, ik denk dat veel mensen toch wat schroom hebben om het zo te doen. Ze hebben liever een persoonlijk gesprek.’

Henk Beerten, voorzitter COC Nederland, belangenvereniging voor homoseksuelen: ‘Ik ben ervan overtuigd dat het vak nodig blijft. De gedachte bestaat dat iedereen nu wel is voorgelicht, maar dat gaat voorbij aan onder meer de multiculturele samenleving, de beleving van seksualiteit onder allochtonen. Bovendien vinden veel mensen het nog steeds moeilijk om te praten over seks, ook huisartsen.’

Dik Brummel, voorzitter van de NVSH: ‘Het idee is dat de seks ons om de oren vliegt, dat de samenleving is geseksualiseerd. Maar het seksuele klimaat is helemaal niet zo gunstig. Seks is zeer aanwezig, maar tegelijk gaat de aandacht vooral uit naar de negatieve kanten: misbruik van kinderen, geweld. Daardoor komt ook iedereen die zich serieus met dat onderwerp bezighoudt, zoals de NVSH, in een kwaad daglicht te staan. In de universitaire wereld wordt er neergekeken op seksuologie: het levert niks op, het is een beetje onsmakelijk.’

Stefan Bogaerts, Belgisch seksuoloog verbonden aan het Tijdschrift voor Seksuologie: ‘Ook in België wordt seksuologie niet meer gezien als een volwaardige, zelfstandige wetenschap. Het vak wordt hier en in Nederland steeds meer opgeslorpt door de medische wereld. Maar het is een zware fout dat de vrijkomende leerstoelen niet worden opgevuld. Seksuologie is niet overbodig geworden, al was het maar omdat die nooit overbodig kan worden.’

Toen de kinderen nog zo heel klein waren, had ik weinig last van de angst betrapt te worden, maar nu… Het idee dat ze alleen al zouden hóren dat mijn vriend en ik seks hebben, vind ik te ongemakkelijk.
En dat is nogal lustdodend,” zegt een van mijn vriendinnen in antwoord op mijn prangende vraag hoe het nou met haar seksleven is gesteld sinds haar kinderen vol in de puberteit zitten – haar oudste is veertien. Dat ik deze vraag stel, heeft alles te maken met mijn eigen situatie. Ooit werden mijn vriend en ik op heterdaad betrapt door mijn zoon. Hij was net vier, verscheen met zijn kussen onder de arm en knipperend tegen het licht naast ons bed en toen ik hevig geschrokken uitriep dat ‘we nét wilden gaan slapen’, zei hij knorrig: “Dan moeten jullie ook niet op een heuveltje gaan liggen.” Hij kroop er gezellig bij en viel direct weer in slaap. We legden hem terug in zijn eigen bedje, maar de stemming was weg. Mijn bijkomende zorgen over een ernstig getraumatiseerd kind bleken gelukkig onterecht: tijdens mijn subtiele en toch doordringende uithoorsessies de dagen erna plopte er geen enkele herinnering of vraag op. Dat zou nu anders zijn. Als mijn vriend en ik in de keuken langer dan een halve seconde geen geluid maken, roept zijn dochter vanaf de bank “Wat zijn jullie aan het DOEN!?” We hoeven op de bank maar iets te dicht tegen elkaar aan te zitten of dezelfde vraag dient zich aan, al dan niet aangevuld met een: “Gadverdamme, jullie zijn écht gek!” Ja, als onze drie kinderen hier in huis zijn, houden ze ons scherp in de gaten op eventuele smeerlapperijen, zoals ‘lief schatje’ zeggen of de armen om elkaar heen slaan.

Kortom, hebben ouders van pubers nog recht op zoiets als een seksleven? En hoe dan? Waar? Wanneer?

Privacy, ho maar!

Internet is over één ding heel duidelijk: als ik op Google ‘pubers ouders privacy’ intvp, dienen wij rekening te houden met het privéleven van DE PUBER. Ja, die stelt prijs op eigen ruimte, houdt badkamer- en slaapkamerdeuren graag op slot, gaat liever niet meer met pa en ma op vakantie en gruwt van het idee dat die mensen z’n Twitterberichten kunnen lezen. Dat ik het als ouder zo langzamerhand ook niet meer op prijs stel als iedereen maar ongevraagd de bad- en slaapkamer binnenstormt, lijkt minder belangrijk – er is in elk geval aanmerkelijk minder over geschreven.

Terwijl met het klimmen der jaren de behoefte aan privacy bij de ouders toch ongeveer net zo sterk toeneemt als bij de kinderen. Pubers nemen veel ruimte in – alleen al door hun bedtijden. Waar je vroeger (lees: twTee jaar geleden) gewoon nog de hele avond met z’n tweetjes had, moeten nu alle talentenjachten en Expedities Robinson tot het einde uitgekeken worden en liggen ze nooit voor half tien. tien uur in bed. Tegen die tijd hebben mijn vriend en ik zelden nog mooie gesprekken of momenten van elkaar diep in de ogen kijken. Neuh, dan zappen we naar Nieuwsuur en wordt het langzaam maar zeker ook voor ons bedtijd. Voor alle duidelijkheid: mijn vriend heeft een zoon van vijftien en een dochter van twaalf, ik heb een zoon van dertien, en per week zijn wij één tot drie dagen geheel kinderloos, omdat ze dan bij hun andere ouders zitten. Dankzij deze situatie hebben wij dus nog zeeën van vrijheid als je ons vergelijkt met andere puberouders. Henriëtte Schoones, seksuologe en relatietherapeut: “In mijn praktijk hoor ik vaak dat de aandacht voor elkaar erbij inschiet, omdat de pubers alle aandacht opeisen. Hierbij is duidelijkheid van de ouders naar de pubers belangrijk. Ouders kunnen afspreken dat zij bijvoorbeeld elke woensdagavond vanaf negen uur samen zijn en dat hun kinderen dan iets voor zichzelf doen op hun kamer. Daarnaast kun je afspreken dat je één keer per week juist samen met de kinderen iets doet. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn, samen tv-kijken kan ook. Ook kunnen ouders zich terugtrekken op hun slaapkamer, met een muziekje en een kaarsje. Niet per definitie voor de seks, maar gewoon om ongestoord samen te zijn. ”

Bah, seks

Laatst was ik op een verjaardag van een vriend. Zijn oude moeder vertelde dat haar kleinzoons (een tweeling van zestien) hadden gevraagd of opa en oma ‘het nog weleens deden’. Ze vond het duidelijk enig van die jongens en liet ook ons – we zaten in een groepje met ongeveer acht man (M/V) – weten dat dat zéker het geval was. Toen ze geanimeerd in detail wilde treden, zei haar man onderkoeld tegen haar enthousiaste publiek: “Nou, tegenwoordig niet meer drie keer per nacht, hoor.” Maar de stemming zat erin en al snel bleek dat seks met pubers in huis niet alleen bij ons soms Een Ding was. Langzaam maar zeker werd ons clubje steeds groter en men kwam lekker los. “Onze kinderen (Eva van twaalf en Freek van veertien) hebben ons weleens bezig gehoord.” zei Joost. “Ze waren er echt boos over. Belachelijk en smerig vonden ze het. Freek zei: ‘Dat is écht niet leuk, hoor,’ en Eva moest huilen van narigheid.

Freek zegt altijd dat hij rillingen krijgt van alleen al de gedachte dat wij seks zouden kunnen hebben.” “Maar,” vulde zijn vrouw aan, “ze zijn wel gewend dat we tegen elkaar aan op de bank zitten of elkaar omhelzen en dat soort dingen. Daar krijgen we geen klachten over.” “Ouders mogen best aangeven dat ze aandacht aan elkaar willen geven,” stelt Henriëtte Schoones. “Het is ook voor pubers prettig om te weten dat hun ouders het goed hebben met elkaar en het is belangrijk om kinderen mee te geven dat een relatie ook investeren in elkaar is. Als kinderen gewend zijn aan de aandacht die ouders elkaar geven, zullen ze daar in de puberteit ook minder moeilijk over doen, want dan is dat al gewoon.”

Beminnen is plannen

Op het feestje liepen de ervaringen op dat vlak nogal uiteen. “Bij ons hebben ze het al over bejaardenseks als wij elkaar vasthouden of een kus geven, ” zei Marcelle.

Sabine knikte instemmend. “Bij ons (Harold en Sabine hebben twee dochters, van veertien en twaalf) is het al jaren een running gag dat als Harold en ik elkaar even vasthouden of kussen, één van de dames zich ertussen wringt om zoge naamd iets te pakken. ‘Uhh sürry heur!’ roepen ze dan en dan moeten ze vreselijk lachen om zichzelf en om onze mislukte poging tot lichamelijk contact. Lang geleden vonden Harold en ik dat nog echt getuigen van humor, tegenwoordig vinden we het vooral bloedirritant. En als we eens een keer per ongeluk wat zwoele blikken uitwisselen, worden we ook ernstig afgestraft: ‘Wat kijk je nou raar naar papa, ik zag het heus wel hoor! ’ Gelukkig gaan wi j ook nog weleens een winters weekendje weg om de schade in te halen.”
Marcelle: “Laatst vroeg Mark (achttien, de middelste van drie kinderen) of wij HET nog weleens doen. Toen Hans ja zei, kwamen meteen de volgende vragen: hoe vaak, wannéér? Op zijn antwoord ‘Zo ongeveer één keer per week’” – ze onderbrak zichzelf om ons toe te vertrouwen dat ze dit niet altijd halen -“maakten ze alle drie braakgeluiden. En als wij samen zijn weggeweest, vraagt Mark altijd met zo’n leep gezicht wat we zoal voor leuks gedaan hebben. ”

Er zijn meer oplossingen dan weekendjes weg, bijvoorbeeld goed plannen: “Onze kinderen slapen gelukkig allebei heel diep en ze slapen ook altijd uit als het kan,” zei een vader, “dus dat biedt mogelijkheden in de ochtend. We moeten dan natuurlijk wel zachtjes doen. maar toch… En we hebben het geluk dat onze jongste (een zoon van vijftien) in de weekends om een uur of tien gaat slapen, terwijl de oudste (een dochter van achttien) uitgaat en dan niet voor twee uur thuis is, dus daartussenin zijn er ook mogelijkheden. En als ze gaan logeren, weten mijn vrouw en ik ’s middags al dat het er weer eens van gaat komen. |
Dat vind ik er wel leuk aan; dat je er echt naar uitkijkt. ” Hier werd zó instemmend geknikt, dat we konden concluderen dat de meeste ouders er samen inmiddels een planning op nahouden. “Ja, je moet wel,” zei Sabine, “nu de tijden van de keukentafel echt voorbij zijn.” Alle aanwezige heren hingen direct aan haar lippen. De keukentafel? Die zouden ze graag eens samen met haar beklimmen, zo keken ze. “Je weet nooit zeker of één van de twee nog beneden komt om naar de wc te gaan of iets héél belangrijks op te halen. Jij boft hoor, Juliette,” zeiden ze tegen mij, “met je kinderloze dagen! Neem het er maar flink van. ”

Verleg die grenzen

Zeker! Maar eerst nog even terug naar Henriëtte Schoones: “Elk ‘gezinssysteem’ heeft een eigen waarden- en normenpatroon op het gebied van opvoeding, seksualiteit en intimiteit. Grenzen zijn ook afhankelijk van die gezinscultuur. Je hebt gezinnen, waarin seks bespreekbaar is en waar iedereen heel lichamelijk is met elkaar en je hebt gesloten gezinnen, waar niet over seks wordt gesproken. In mijn praktijk valt soms op dat ouders verantwoording afleggen bij hun kinderen als ze iets voor zichzelf willen doen. Ze voelen zich schuldig naar de kinderen. Deze ouders zijn ook geneigd op alle vragen antwoord te geven, terwijl dat over hun eigen grenzen gaat. Je hóeft niet alles te beantwoorden, je hebt recht op je privacy. Kinderen hoeven niet te weten hoe vaak hun ouders seks hebben. Je kunt wel tegen ze zeggen ‘Natuurlijk hebben wij seks’, maar laat de details achterwege – die willen ze ook meestal niet horen. Het is belangrijk naar jezelf te luisteren en zelf te bepalen wat je wel en niet met je kinderen wilt bespreken. Mijn ervaring is dat de meeste pubers liever niet weten dat hun ouders seks hebben en er liever niet over praten. Als ouders met elkaar zoenen of knuffelen waar zij bij zijn, is dat voor pubers gemakkelijker te accepteren als dit hun biologische ouders zijn, dan wanneer er sprake is van een samengesteld gezin; daar spelen weer andere mechanisme mee. In mijn praktijk merk ik dat veel pubers grenzeloos ruimte krijgen. Maar pubers hebben duidelijkheid en grenzen nodig, dat geeft ze ook een gevoel van veiligheid. ”

Dat biedt hoop en heerlijke vooruitzichten!

“Mijn ervaring vanuit de praktijk is datje niet een leeftijd kunt noemen waarop de sex het beste is. Dat is afhankelijk van verschillende factoren. Een goede geestelijke en fysieke gezondheid, geen stress of een sexuele stoornis hebben, zijn belangrijk voor een bevredigend sex-leven. Verder zijn emotionele factoren ook van belang. Denk aan je verbonden voelen met je partner, een positief zelf- en lichaamsbeeld en een positieve beleving van sex hebben. Een bevredigend sexleven is dus niet leeftijdsgebonden, maar afhankelijk Van deze factoren. Wel denk ik dat in vergelijking met jongeren, vrouwen van in de dertig hun eigen lichaam beter kennen, zelfverzekerder zijn door ervaring en beter weten wat ze willen en nodig hebben om een bevredigend sexleven te hebben.”

Jippiejajee: zo zie je maar, sommige dingen worden net als goede wijn beter met de jaren.

Vrouwen die pijn hebben bij het vrijen, schamen zich daar vaak voor. Dat is nergens voor nodig, want het is een veelvoorkomend probleem. Volgens cijfers van de Rutgers Nisso Groep (RNG) heeft zelfs bijna 30 procent van de vrouwen
weleens pijn bij het vrijen, 6,5 procent heeft regelmatig pijn en voor 5,4 procent is het echt een probleem. In de praktijk van de seksuoloog komt 40 procent van de patiënten voor pijn bij het vrijen. Vaginisme en ‘minder zin in sex’ staan
met 13 procent op een gedeelde tweede plaats.

Henriëtte Schoones is sexuologe en gespecialiseerd in dyspareunie, de medische term voor pijn tijdens sex. Ze voert weliswaar jarenlang praktijk, maar waagt zich niet aan cijfers. Wat ze wel stellig durft te beweren is dat veel vrouwen
onnodig lang wachten voor ze met hun probleem naar een dokter of seksuoloog stappen.

Zonde, vindt Schoones, want daardoor ontzeg je jezelf een boel. “Ik had onlangs een patiënte die bijna 25 jaar getrouwd was. In die tijd had ze nooit ‘normaal’ sex gehad omdat ze vaginistisch reageerde. Haar man zei: ‘Ik heb het voorgerecht gehad, ik heb het nagerecht gehad, nu wil ik eens het hoofdgerecht.’ Zij was daar zelf ondertussen ook aan toe. Sommige problemen zijn relatief eenvoudig te verhelpen. Ik heb zeven gesprekken met dit paar gevoerd en toen konden ze wel sex hebben met penetratie.”

Volgens krantenberichten is dyspareunie de afgelopen tien jaar met 10 procent toegenomen van 30 procent naar 40 procent. Eén op de tien vrouwen onder de 35 jaar zou er last van hebben. Rik van Lunsen, hoofd medische seksuologie
in het AMC, zegt in een’artikel in het AD dat het opvallend is dat vooral hoogopgeleide vrouwen ermee kampen. Hij vertelt: “Het zijn vrouwen
met een hoog streefniveau. Ze willen een goede dochter zijn, een goede moeder, een goede werkneemster én een goede minnares. Ze zijn daarbij sterk geneigd alleen maar te pleasen en voorbij te gaan aan hun eigen gevoel.”

Bij de Rutgers Nisso Groep twijfelen ze of er een toename is van dyspareunie onder jongere vrouwen. Onderzoeker Harald Kedde houdt het op toeval. Uit het eerder genoemde onderzoek blijkt in ieder geval niet dat het vaker voorkomt. “Dat seksuologen in hun praktijk relatief meer jonge vrouwen met pijnklachten ontvangen, komt eerder doordat die groep meer sex heeft. Deze vrouwen praten makkelijker over sexualiteit en zoeken sneller hulp als het niet lekker gaat.”

Over de totale toename van pijnklachten met 10 procent zegt hij: “Het lijkt erop dat er steeds hogere eisen gesteld worden. Sex moet altijd lekker zijn. Jongeren geven zichzelf ook niet genoeg ruimte om sex te leren. Dat zou een verklaring kunnen zijn. Maar de groei kan ook worden uitgelegd door de manier waarop je de klachten definieert. En natuurlijk kan het zijn dat vrouwen tegenwoordig minder schroom hebben om over dit probleem te praten. Dat geeft een vertekend beeld.’

Ook in de praktijk van Henriëtte Schoones zijn jongere vrouwen niet oververtegenwoordigd. Zij is het in grote lijnen eens met Kedde: “Over het algemeen wordt er weinig tijd voor sex genomen.

Het hangt er ook een beetje vanaf in welke levensfase je zit Als je jong bent en je hebt net een vriendje, dan gebeurt het vaak. Als je net bevallen bent, je hebt een baby en een peuter en je werkt allebei dan komt het er nauwelijks meer van Je moet ook ontspannen zijn voor sex. Dat is vaak het probleem met pijn bij het vrijen. Als je dat een keer hebt ervaren, dan denk je de volgende keer: als het nu maar geen pijn doet. Dat is een spanninggevende gedachte, je gaat met je spieren knijpen en word daardoor ook minder vochtig. Vaak belanden vrouwen in een neerwaartse spiraal. Ze zijn bang voor pijn, maar omdat ze bang zijn dat hun partner vreemdgaat of wordt hebben ze tóch sex. En dat is dan weer pijnlijk omdat ze niet voldoende opgewonden zijn. Je moet geen sex hebben tegen je zin. dat leidt alleen maar tot teleurstellingen. Vrouwen die niet normaal sex kunnen hebben voelen zich minder vrouw. Daar lijdt je zelfbeeld onder. En zo’n man denkt: zie je nou wel, ze wil me met meer…”

VIJF VEELVOORKOMENDE KLACHTEN OP EEN RIJTJE:

1

WAT VOEL JE? Jeuk en een geïrriteerd branderig gevoel aan de schaamlippen en de vaginawand. Je schaamlippen zijn rood en gezwollen. Je vagina geeft een korrelige witte afscheiding af.

WAT KAN HET ZIJN? Een (schimmel)infectie: 75 procent vast de vrouwen krijgt in haar leven weleens te maken met een schimmelinfectie. Zulke infecties zijn relatief onschuldig en vrij eenvoudig te verhelpen, al zijn er ook vrouwen bij wie het regelmatig terugkomt. In sommige gevallen is bij een soa en dan moet je liefje ook meebehandeld worden. Overdreven hygiëne, zwangerschap. de pil of een antibioticakuur geven een schimmelinfectie meer kans.

WAT DOE JE ERAAN? Ga naar je dokter voor een kuurtje. Gebruik geen zeep bij het wassen, draag katoenen ondergoed en wees zorgvuldig met tampons. Sommige vrouwen zijn gevoeliger voor infecties dan anderen. Blijf niet te lang aanmodderen met een pijnlijke schimmelinfectie. Als je eenmaal pijn hebt ervaren bij het vrijen kan dat op lange termijn een probleem worden.

2

WAT VOEL JE? Als je vriendje bij je naar binnen gaat, is dat pijnlijk. Het ‘schuurt’ en na afloop heb je een branderig gevoel.

WAT KAN HET ZIJN? Vaginale droogheid: volgens Gezondheidsnet heeft ongeveer 30 procent van de vrouwen last van vaginale droogheid. Dit kan komen door hormoonschommelingen (rond de menstruatie bijvoorbeeld) of medicijngebruik. Maar de kans is groot dat je nog niet voldoende opgewonden en dus niet vochtig genoeg was toen je ging sexen.

WAT DOE JE ERAAN? Henriëtte Schoones: “Er zijn talloze redenen te noemen waarom vrouwen niet opgewonden raken. Sleur kan een reden zijn. Stress. Soms ben je er gewoon met je hoofd niet bij. Vrouwen die met zulke klachten bij mij komen, geef ik een pijnverbod. Je mag niet vrijen op een manier die pijn doet. Tegen man en vrouw zeg ik dat ze samen op ontdekkingsreis moeten gaan. Dat is altijd leuk. Wat vind je lekker? Waar raak je opgewonden van? Ik leer ze vervolgens bewuster met ‘voelen’ om te gaan. Je moet je aan de aanraking over durven geven. Vrouwen die pijn hebben kunnen zich niet overgeven. Die liggen vaak te wachten tot de pijn weer komt.”

3

WAT VOEL JE? Je spieren knijpen samen voor je ook maar aan het echte werk begint. Sex is niet mogelijk of enorm pijnlijk.

WAT KAN HET ZIJN? Vaginisme: volgens de Nijmeegse Wetenschapswinkel komt vaginisme in Nederland bij zo’n 150.000 vrouwen voor. Henriëtte Schoones vermoedt dat het er veel meer zijn, maar kent geen precieze aantallen. ”Angst is een grote veroorzaker van vaginisme. Vrouwen zijn bang voor pijn of bang zwanger te raken. Slechte ervaringen in het verleden of een negatief beeld over sexualiteit kunnen ook oorzaak zijn,” aldus Schoones. “Het is een misvatting dat vrouwen met vaginisme geen sex willen hebben. Het lukt ze gewoon niet.”

WAT DOE JE ERAAN? Henriëtte Schoones: “Het is moeilijk te begrijpen dat iets eerst wel kon en nu niet meer. De behandeling verloopt vaak volgens een stappenplan waarin de partner ook betrokken wordt. Dat is belangrijk omdat die zich ook onzeker voelt. Hij denkt dat zijn vrouw hem niet meer aantrekkelijk vindt. Ik werk ook samen met een bekkenbodemspecialist, die richt zich meer op de werking van de spier zelf. Ik ben meer bezig met het waarom. Veel vrouwen trekken de hele dag hun bekkenbodemspier aan. Onbewust. Vanwege spanning of omdat ze de hele dag hun plas ophouden. Sommigen hebben het aangeleerd, vrouwen die veel paardrijden bijvoorbeeld. Je moet het zo zien: als je de hele dag met opgetrokken schouders achter je computer zit, dan heb je ’s avonds ook verkrampte spieren. Zo is het met de bekkenbodemspier ook.”

4

WAT VOEL JE? Je vagina voelt branderig en jeukt, bijna alsof er kleine schaafwondjes in zitten.

WAT KAN HET ZIJN? Huidirritatie. Volgens Henriëtte Schoones zijn vrouwen tegenwoordig overdreven hygiënisch. “Ze wassen zich met vaginale douches omdat ze bang zijn dat ze niet lekker ruiken. Ze gebruiken inlegkruisjes en dragen synthetische strings. Dat gaat allemaal broeien. Stop daarmee, het is ongezond. En dat terwijl mannen de eigen geur van vrouwen vaak juist opwindend vinden.”

WAT DOE JE ERAAN? Was jezelf zonder zeep en in normale frequenties. Drie keer per dag een vaginale opfrisbeurt is echt niet nodig. Met overmatige hygiëne was je de ‘vriendelijke’ bacteriën weg, waardoor je vagina minder goed beschermd is. Draag katoenen ondergoed, laat inlegkruisjes voor wat ze zijn en gebruik geen poedertjes, zalfjes of zogenaamde frisse douches. Pas ook op met geparfumeerd toiletpapier en stap eventueel over op een ander wasmiddel. Dep je vagina droog na het wassen in plaats van eroverheen te rossen met een ruwe handdoek.
Slaap zonder ondergoed. En denk eens na; zou je vriendje zich nu echt liever in een bak violen storten dan in jouw eigen lichaamsgeur?

5

WAT VOEL JE? Als je partner met jou vrijt, doet het pijn als hij in je stoot.

WAT IS HET? Zijn penis raakt jouw baarmoedermond. Henriëtte Schoones: “In de negen jaar dat ik mijn praktijk voer heb ik het maar één keer meegemaakt dat twee mensen geen sex konden hebben omdat dat anatomisch niet mogelijk was. Ik heb een keer een vrouw behandeld voor vaginisme die, toen zij wel weer kon vrijen, een reusachtige namaakpenis uit haar tas haalde en zei: ‘Maar deze past er niet in.’ Ik zei: ‘Maar dat hoeft toch ook niet?’ Waarna zij zei: ‘Maar mijn vriend is zo groot.’ Sindsdien informeer ik altijd hoe groot de man geschapen is.”

WAT DOE JE ER AAN? Henriëtte Schoones: “Met een ander standje kun je toch sex hebben. Misschien moet je er ook niet naar streven dat zijn penis er helemaal in gaat.”

Freud zei zo’n honderd jaar geleden dat een ‘happy person never fantasizes. only an unsatisfied one’. Hij was ervan overtuigd dat seksuele fantasieën tekenen waren van ontevredenheid, frustratie of ziekte. “Tegenwoordig kijken we daar gelukkig heel anders tegenaan.” zegt seksuologe Henriëtte Schoones. “Seksuele fantasieën hebben juist een heel belangrijke functie: ze helpen je om opgewonden te raken. Ze werken stimulerend tijdens het vrijen met jezelf, maar ook tijdens het vrijen met een partner.”

Niks mis mee dus. als die lekkere buurjongen de revue passeert terwijl je bezig bent met je vriend. 25% van de vrouwen zegt soms tot regelmatig over een ander te fantaseren tijdens de seks; 17% is nog nooit op het idee gekomen, of laat het bewust niet toe. Is denken aan een ander tijdens seks hetzelfde als ontrouw? Het is op zijn minst pijnlijk. Stel je eens voor datje vriend aan een ander denkt terwijl jullie bezig zijn. Daar word je niet blij van.
Boris (27) “Vrijen met mijn vriendin en denken aan een ander. Ik doe het graag, al is het natuurlijk het ultieme overspel.” Toch is het volgens seksuologe Henriëtte Schoones geen reden om je schuldig te voelen: “Veel seksuele fantasieën gaan over dingen die je in werkelijkheid niet zou willen of kunnen doen. Het is belangrijk fantasie en werkelijkheid te scheiden. Wat geeft het als die lekkere buurjongen ervoor zorgt dat je je beter kunt laten gaan? In feite is je partner daar ook bij gebaat. Vaak gaat het daarbij helemaal niet om de persoon in kwestie, maar om bepaalde kenmerken. Een gezicht, een stel lekkere billen, een bepaalde blik… Dit soort fantasieën zijn functioneel. Ze helpen je puur bij het opgewonden raken.”

Fantasie als redmiddel

Het ligt anders als je ook buiten de seks om naar die buuijongen begint te verlangen. Dan is er meer aan de hand en wordt het tijd om eens ernstig na te denken over je relatie. Dat is wat Elise deed. “Tijdens mijn vorige relatie fantaseerde ik vaak over seks met mijn collega, té vaak. Ik merkte dat ik verliefd werd en ben gekapt met mijn vriend”, aldus Elise (28). Zolang het echter gaat om onschuldige fantasieën in de slaapkamer, is er niets mis mee en mag je ervan genieten. Of je het aan je vriend moet vertellen, ligt helemaal aan de situatie. Er zijn mannen die het prima kunnen hebben, maar het zou hem ook onnodig kunnen kwetsen. Oké, misschien houden we die buurjongen dan toch maar privé. Maar hoe zit het met een spannende trio-fantasie? Dat zou voor leuke, opwindende taferelen kunnen zorgen. Een sexy fantasie delen met je partner, kan een goede strategie zijn om je seksleven spannend en leuk te houden. Want of je nu wilt of niet: vier jaar lang 2,3 keer per week seks gaat op den duur ook vervelen. Vroeg of laat kruipt de sleur er in. Fantasie is het ideale redmiddel! Het kan de sleur doorbreken en je seksdrive een positieve boost geven. Marije (22): “Ik neem een herinnering en maak het in mijn fantasie net even anders, lekkerder, leuker of heftiger.” Denk ook eens aan een rollenspel. Altijd al eens op het aanrecht wild willen seksen met een knappe klusjesman? Grijp je kans en vraagje vriend of hij die fantasie wil vervullen door een rollenspel te spelen.
Fantasie of wens?

Soms is het lastig onderscheid maken tussen seksuele wensen en fantasieën. Stel, je droomt al tijden over een parenclub. Het lijkt je kinky, spannend en opwindend. In theorie is het misschien geweldig, in praktijk kan het ook veel jaloezie en onzekerheid teweegbrengen. Hoe weet je nu wanneer je een fantasie in praktijk moet brengen?

Seksuologe Henriëtte Schoones: “Ik ben ervan overtuigd dat als je echt eerlijk bent tegenover jezelf en alle voors en tegens afweegt, je vaak wel weet wanneer je een fantasie in praktijk wilt brengen of niet. Een parenclub kan bijvoorbeeld heel aanlokkelijk lijken, maar wellicht maak je het mooier dan het is. Bekijk in dit geval eerst goed de website en mail of praat met mensen die er geweest zijn. Als de wens blijft bestaan en het lijkt je partner ook wat. dan kun je er voor gaan.”

Ook in je eentje fantaseren is een uitkomst. Hoe meer je fantaseert, hoe beter de seks. Een fijne bijkomstigheid van fantaseren is namelijk dat het je helpt makkelijker klaar te komen. Of je fantaseert of echt klaarkomt; je lichaam reageert hetzelfde en wordt geprikkeld vanuit je hersenen. Zeker als je moeite hebt met klaarkomen, kan fantaseren een goede oefening zijn. Het helpt je bij het loslaten van blokkades. “Het is niet zo dat fantaseren an sich zorgt voor een orgasme. Klaarkomen heeft te maken met de mate van opwinding en fantaseren kan daar aan bijdragen.

Vrouwen hebben vaak veel aan hun hoofd. Tijdens het vrijen dwalen hun gedachten af naar van alles en nog wat, behalve seks. Een spannende seksuele fantasie houdt je bij de les en zorgt ervoor datje lichaam hierop reageert”, meldt Schoones.

Slechts gedachten

Zitten er dan helemaal geen nadelen aan fantaseren? Wat nou als je fantaseert over gewelddadige seks, of overspel of extreem perverse handelingen? Hoe weetje wanneer een fantasie leuk en onschuldig is en wanneer begeef je je op gevaarlijk terrein? Bianca (34): “Ik fantaseer over romantische of erotische dingen, maar soms ook gewoon ronduit ranzig.” Volgens Schoones is er niets aan de hand. “Veel vrouwen fantaseren dat ze overmeesterd worden en schamen zich daarvoor. Ze begrijpen het niet, ze willen toch niet aangerand worden? Dergelijke fantasieën zijn heel natuurlijk en hebben te maken met totale overgave. Fantaseer je over abnormale dingen als seks met dieren, of extreme sadistische of juist masochistische fantasieën waarbij je jezelf of een ander schaadt? Zoek dan uit in hoeverre je de behoefte voelt die fantasieën in praktijk te brengen. Blijft het bij onschuldig fantaseren en doe je er niemand kwaad mee, dan zijn het slechts gedachten die je helpen opgewonden te raken. Niets mis mee.”

Creatief zijn

Het klinkt ideaal, dat fantaseren: meer seksdrive, beter klaarkomen, sleurdoorbrekend. Het kan niet op. Maar wat nou als je niet zo fantasierijk bent? We zijn nu eenmaal niet allemaal even creatief van geest. Schoones heeft de oplossing: “Ik laat partners ieder een stuk of vijftien erotische wenskaarten maken en in een envelop stoppen. De wensen kunnen variëren van een erotische massage, tot seks op een openbare plek. Eens per week mogen de partners een kaart van de ander trekken en brengen dan eikaars wens in vervulling. Het dwingt je na te denken over watje zou willen doen. Door naar elkaar te luisteren, breng je elkaar ook weer op nieuwe ideeën. Uiteindelijk gaat lust over de interactie tussen lichaam en geest. Als je te veel aan je hoofd hebt, ben je niet bij je lichaam. Aanrakingen doen je dan niets. Seksuele fantasieën brengen je focus terug bij je lichaam. Het helpt je te concentreren op het gevoel. Als je bij je gevoel blijft, kun je genieten van het opgewonden raken, je laten gaan en uiteindelijk even helemaal stoppen met denken.”

Yasmina (28): “Goedmaakseks is opwindend, passioneel en toch teder. Voor mij is het de allerlekkerste seks. Mijn vriend en ik wonen niet samen, maar zijn allebei heetgebakerd en hebben regelmatig strijd. Vooral als je elkaar een tijdje niet hebt gezien en elkaar vreselijk hebt gemist, is het heerlijk om niks uit te praten maar meteen over te gaan tot seks. En als je dan allebei klaargekomen bent, elkaar aankijken en lachen.”

Lara (30): “Klopt! Maar het is bij ons ook wel eens voorgekomen dat de ruzie na de daad in overtreffende trap verderging. We hadden wel seks om het goed te maken, maar dat was dus niet de uitkomst. Eigenlijk best triest. Maar we zijn allebei koppig én snel opgewonden!”

Voor Flair-lezeressen Yasmina en Lara is er een prima reden voor het maken van ruzie met hun geliefden: de goedmaakseks achteraf. Toch zou seksuoloog Henriëtte Schoones het hen niet snel aanraden: “Ik geloof niet dat seks ruzies goedmaakt. Je loopt het risico dat je te makkelijk belangrijke kwesties onder tafel veegt. In films hebben stellen na een vette ruzie de wildste seks en erna is alles weer koek en ei. Maar dat is totaal niet realistisch. Tenminste, ik ken geen voorbeelden uit mijn praktijk waaruit blijkt dat het wél werkt om de emmer leeg te laten lopen. Het ligt natuurlijk ook aan de aard van de ruzie. Is het een simpel meningsverschil, een akkefietje over de vuile vaat of gaat het over een wezenlijk relatieprobleem? Mensen die moeite hebben om hun emoties op het psyche-emotionele vlak kenbaar te maken, grijpen soms naar seks als medicijn. Zij kunnen moeilijk hun gevoelens uiten of delen en denken dat seks de oplossing is om hun problemen te bagatelliseren. Puur vanuit mijn achtergrond als therapeut zeg ik: niet doen. Praat, huil, zwijg, bekoel, maar duik niet tussen de lakens.”

Spanning ontladen

Myriam (33) deed in haar eerste huwelijksjaren nog wel aan goedmaakseks na een knetterende ruzie: “Het ging echt hard tegen hard tussen ons. Toen trapte ik ook nog in goedmaakseks. Stel je voor dat John zou denken dat ik niet meer van hem hield! Ik liet hem spijt betonen door mij te verwennen, in plaats van excuses te vragen. Maar daar ben ik van teruggekomen. Nu wacht John tot er echt geen stoom meer uit mijn oren komt en dat is pas tegen de tijd dat je het geen goedmaakseks meer kunt noemen. Dagen erna of als ik het weer vergeten ben.” Myriam zocht bevestiging voor haar relatie door middel van seks. Vindt Henriëtte Schoones dat een legitieme reden? ”Oh nee”, zegt ze stellig. “Natuurlijk, seks is altijd een instrument om te bevestigen dat je elkaar nog steeds de moeite waard vindt. Maar zoek tijdens én na een pittige woordenwisseling je erkenning en begrip eerst op een andere manier: door te praten. Ruzie is ook opwinding, maar wezenlijk anders dan seksuele opwinding. Als je je afgewezen, genegeerd en onbegrepen voelt, kun je je nooit overgeven aan een ander.”

Maar een keertje vrijen, als onlading van de spanning of om de sfeer te verbeteren is niet zo erg, toch? Henriëtte Schoones: “Goedmaakseks klinkt gezellig, maar ik zie het eerder als iets negatiefs. Vooral omdat het meestal gebeurt uit motieven als ‘Ik vrij met hem uit angst om hem kwijt te raken’ of‘Ik ben bang dat hij me niet meer lief vindt’. Het wordt een mechanisch kunstje. Als je tegen je zin in blijft vrijen, zijn later de gevolgen niet te overzien. Vrouwen die seks hebben om redenen die niet bij henzelf liggen, zie ik terug als cliënten in mijn praktijk. Ik heb veel ellende gezien. Geen goedmaakseks dus, zonder eerst de ruzie te hebben uitgesproken.”

Eerst afkoelen

Dat is ook de mening van het overgrote deel van de Flair-lezeressen. Maar liefst 48% doet helemaal niet aan goedmaakseks. Of zoals Phoebe (32) het verwoordt: “Als ik kook van binnen, is het van onder bevroren.”

Een selectie uit de reacties op het Flair-forum: Joyce (29): “Het voelt heel dubbel. Afgelopen zaterdag gebeurde het nog. We hadden ’s morgens bonje over een futiliteit. Mijn vriend Remy had weinig zin om langs mijn ouders te rijden om daar de grasmaaier op te halen. Werkelijk té onbenullig. Maar allebei hielden we de rest van de dag de kaken stijf op elkaar. ’s Middags begon Remy weer zoete broodjes te bakken dus toen hebben we de ruzie uitgepraat. Toen ik hem een kus gaf, wilde hij meteen meer. Nou zeg, wegwezen! Zo snel kon ik niet omschakelen. Remy merkte het en suste me: ‘Het hoeft niet’. Ik kroop naast hem op de bank en leunde tegen hem aan en ineens hadden we de lekkerste seks ooit.”

Sara (31): “Dat heb ik dus echt nooit. Mijn sterrenbeeld is Leeuw, ik kan het echt niet. Als ik geïrriteerd, kwaad of gekwetst ben, moet ik eerst even afkoelen. We hebben niet voor niets oorlog! Ook nog uren na het uitpraten, kan ik echt geen seks hebben. Ik zou me vreselijk gebruikt voelen.”

Angelique (36): “Zodra je seks als ‘wapen’ gebruikt, denk ik dat er structureel iets niet goed zit. Praten is soms echt nodig. Als je te luchtig doet over een onenigheid, blijf je met dezelfde problemen zitten.” Daisy (40): “Met seks beëindig je geen onvrede. Het conflict wordt alleen maar in de ijskast gezet. Mijn man dacht ook alles op te lossen met een goede vrijpartij en was verbaasd als ik de volgende ochtend toch nog boos was. Hij dacht dat wij het hadden bijgelegd. Nee hoor, hielp ik hem uit de droom, ik had gewoon zin in je.”

Lotte (27) deelt deze mening: “Ik hoor vriendinnen er wel over, maar bij mij lukt dat gewoon niet. Als mijn man Johan en ik ruzie hebben, zit ik met een rotgevoel in mijn lijf. In de hitte van de strijd ben ik zo boos, dan ontplof ik bijna en dan schelden we over en weer. Johan moet van me afblijven. Maar ook andersom. Ik hoef hem ook niet proberen aan te raken. Wat dat betreft is hij net een vrouw. Hij kan seks en gevoel emotioneel gezien niet scheiden.”

Mannen wel?

Het lijkt wel alsof mannen zich makkelijker over een ruzie heen kunnen zetten. Ze zijn immers altijd te paaien met seks. Volgens seksuoloog Henriëtte Schoones is dat een hardnekkig vooroordeel: “We mogen niet generaliseren. Mannen zijn geen robots die altijd maar kunnen en willen. Oké, misschien best een keer uit pure geilheid en lust. Maar ook voor hen geldt dat seks uit een fysieke behoefte van een heel ander niveau is dan vrijen met iemand met wie je op dezelfde golflengte zit. Van wie je veel houdt en bij wie je jezelf kunt zijn. Mijn ervaring is dat mannen op dit punt net zo sensitief zijn als vrouwen. Ook zij voelen een verwijdering en vinden dat geen prettig uitgangspunt voor een vrijpartij. Vraag maar eens aan je vriend of hij, als jullie serieus ruzie hebben, een knop kan omdraaien en met jou de koffer in kan duiken. Ik weet zeker dat als je doorvraagt, hij dat zal ontkennen.”

Chantal (38): “Nee, mijn vriendje en ik kunnen ook geen ‘wiedergutmachseks’ hebben, maar we vinden het wel super om te vrijen als we alles weer hebben bijgelegd. Op zo’n moment is mijn vriendje nog liever dan anders. Het lijkt wel alsof ik weer opnieuw verliefd ben. Ik voel me helemaal met hem verbonden. Het is heel intiem.”

Cynthia (33): “Soms ben ik gewoon zo koppig dat ik expres extra lang chagrijnig blijf doen om hem goed te laten voelen dat ik het niet leuk vond. Ik laat hem goed door het stof kruipen. Hij voelt zich dan schuldig en gaat heel lief doen en lekker knuffelen. En als hij me dan met van die lieve oogjes aankijkt en me kust, kan ik niet meer boos zijn en knuffel ik mee. Dat loopt negen van de tien keer uit op een passionele vrijpartij.”

Henriëtte Schoones: “Precies! Als het probleem uit de wereld is, als alles is uitgesproken en de neuzen weer in dezelfde richting staan, kan seks heel goed zijn en je weer dichter bij elkaar brengen. Maar dat is een heel ander gevoel. In 2006 heeft de Rutgers Nisso Groep een wetenschappelijk onderzoek gehouden over seksuele gezondheid. Hieruit kwam onder meer naar voren dat relatieproblematiek kan leiden tot vervelende seksuele klachten. Ze staan zelfs in de top 5. Vandaar ook dat het heel belangrijk is om je relatie ‘schoon’ te houden. Praat problemen eerst uit voordat je ze de slaapkamer in brengt.”

Seksuologe Henriëtte Schoones

Henriëtte Schoones was jarenlang als maatschappelijk werkster aan een gezondheidscentrum verbonden. In die periode merkte ze dat er steeds vaker vragen kwamen op het gebied van seks. Dat was voor haar aanleiding zich te specialiseren op dat vakgebied. Ze volgde een post-academische studie. Inmiddels heeft ze een praktijk in Veenendaal en in Tiel, is ze een dagdeel per week werkzaam als seksuoloog in ziekenhuis Rivierenland in Tiel en geeft ze les in seksuologie op Hogescholen.

Ik woon in een buitengebied. We hebben een schotel in plaats van kabel en in de slaapkamer sinds kort Digitenne. Mijn vrouw wilde graag tv in de slaapkamer, ik niet. Ik wil er slapen. Of nog leukere dingen doen.

De jonge installateur knipoogde en fluisterde. “Op kanaal 28 staat Meiden van Holland, de pornozender van Kim Holland. Krijg je er gratis bij. De toegangscode is 1,2,3,4.” Toen ik op een avond in bed door de zendlijst zapte, kwam ik natuurlijk op 28 uit en toetste de code in. Ik hoefde niet lang op een reactie te wachten. “We gaan toch niet naar porno kijken?” zei mijn vrouw afgemeten. “Dat is Kim Holland en ze doet het met vier mannen!” “Getverderrie.” Verder kwam ik niet, want het beeld begon te sneeuwen en viel ook steeds weg. Dat kun je verhelpen door naar buiten te gaan en de antenne anders te richten. Maar ik ga toch niet op een koude avond in mijn Björn Borg naar buiten om Kim Holland scherp te stellen! Ik vertelde het verhaal en mijn andere ervaringen met porno op de redactie van VROUW. Ziet u, ik ben ervaringsdeskundige, maar daarover straks meer. De dames luisterden met rode oortjes. Een redactrice vroeg: “Wil je voor ons een verhaal maken over de stelling: waarom mannen naar porno kijken en vrouwen dat niet leuk vinden?” Ik twijfelde, wat niet vaak gebeurt. Straks krijg ik nog de naam een vies oud huishoudmannetje van zestig te zijn. Maar volgens de redactie hoef ik me daar niet ongerust over te maken. En mijn vrouw reageerde niet eens toen ik mijn plannen ontvouwde. Ze is wel wat gewend.

Ondergewaardeerd

Ik was er niet snel bij. Ik zag in 1966, net twaalf jaar. voor het eerst een naakte vrouw. In de schuur van de Italiaanse buurman in Naarden. Klinkt spannend, maar het was de middenplaat van de Amerikaanse Playboy. Kogelronde borsten en een flinke pluk ‘shag’ rond de schaamstreek. Ik dacht: wow! Dat staat me straks allemaal te wachten!

Ik dacht ook altijd dat de meeste vrouwen niet van porno houden. Het is toch een beetje virtueel overspel. Het heeft niets met liefde, passie of tederheid te maken. Bovendien moeten vrouwen vaak handelingen verrichten waar ze helemaal geen zin in hebben. En vrouwen voelen zich ondergewaardeerd. Maar dit beeld klopt slechts gedeeltelijk. Van de mannen kijkt gemiddeld 70 tot 80% weleens naar porno. Van de vrouwen kijkt gemiddeld 30%. De studies geven overigens steevast andere uitslagen en zijn vaak sensatiebelust. Bijna alle vrouwen hebben ueleens een pomofilmpje gezien, maar slechts 5% kijkt heel vaak, tegen 300o van de mannen. Uit een Engels onderzoek blijkt dat vrouwen vaak een plausibele verklaring hebben om te kijken. Ze willen ‘vergelijkingsmateriaal’ en als ze geen vaste relatie hebben, willen ze gewoon weleens een mannelijk lid zien. In het algemeen vinden mannen porno veel opwindender dan vrouwen.

Jaren geleden schreef ik met een collega vier spraakmakende reportages over de Nederlandse porno-industrie. Het werd een succesvolle missie, maar ook een teleurstellende ervaring. Ik ontmoette in Assen The Handyman. Een onvervalste Nederlander, die in zijn eentje pornofilms maakt. Hij is regisseur, regelt het geluid, produceert en speelt tegelijkertijd de hoofdrol. Met recht een multifunctioneel talent. Hij maakte films met Nederlandse pornoactrices, want dat scoort. Vooral the girl next door. Maar die waren zo schaars dat hij dames uit Oost-Europa liet overkomen en hun vijf Nederlandse woordjes leerde: ja, lekker, o, en ik kom. Zijn films werden een groot succes.
Voor de reportages ging ik ook naar parenclub Fun4Two in Moordrecht, waar de eigenaar niets anders deed dan de condoomautomaat bijvullen. Ik herinner me nog heel goed een jong stel. In een zijkamer keken ze als opwarmertje naar een pornofilm. Hij wilde zo graag, zij trilde als een rietje en dronk chocomel. In de rest van het gebouw heb ik niet veel gezien. In de ‘werkkamers’ besloegen mijn brillenglazen steeds.

Ik was ook in Barcelona bij het maken van een pornofilm en dat werd een afknapper. Dat wat u stiekem achter uw beeldscherm ziet, is montage. Met een groothoeklens en met een paar Viagraatjes kan ieders genotknots opvallend groot worden. Om de haverklap zei de regisseur ‘cut’, in de betekenis van ‘stop’. Want de mannelijke hoofdrolspeler dreigde al na dertig seconden zijn hoogtepunt te bereiken en dan duurt de film wel erg kort. Nou ja, de stunts van James Bond zijn ook niet echt.

Even googelen

Wij mannen snappen best dat porno niet de registratie van de werkelijkheid is. Elke man en vrouw weet dat geen vent het zo lang uithoudt in bed. En dat er in het echte leven geen vrouw te vinden is die alle man-gedroomde handelingen met plezier uitvoert. En toch kijken wij ernaar. Waarom eigenlijk? Ja, omdat het opwindt. Maar ik vraag het voor de zekerheid ook aan seksuologe en relatietherapeute Henriëtte Schoones. “Het is een kwestie van nieuwsgierigheid, het prikkelen van de eigen seksuele fantasie en om gewoon te ontspannen. Het wordt pas een probleem als mannen vanuit een negatief gevoel kijken. Omdat ze allerlei problemen hebben en hun dagelijkse ellende even willen vergeten. In mijn praktijk zie ik wekelijks mannen die te veel uren achter het internet zitten en masturberend doorbrengen, in die mate dat het dagelijks functioneren of de relatie eronder gaat lijden.”

Pornografie is van alle tijden, maar sinds de komst van internet is het voor iedereen te zien. Je hoeft alleen maar naar Google te gaan en ‘porno’ in te typen. Henriëtte Schoones: “In de jaren zestig kwam de eerste naakte vrouw op televisie. Seks was nauwelijks bespreekbaar. Toen hadden we het nog over liefhebben als we het over seks hadden. Later is dat vrijen geworden en nu wordt er gesproken over seksen. Porno geeft een eenzijdig beeld van seks, gericht op lust en klaarkomen. Daar is op zich niks mis mee, als je je ook nog maar geliefd en ‘gezien voelt door je partner. Het moet geen mechanische, functionele handeling worden.”’

(…)

Porna

De meeste vrouwen maken zich er niet druk om dat hun man af en toe naar porno kijkt. Mijn vrouw haalt zelfs haar schouders op als ik het ‘probleem’ aansnijd. Het wordt pas een probleem als er sprake is van verslaving. Er zijn heel wat ontwenningsklinieken met mannen die permanent de hand aan zichzelf slaan en willen ‘genezen’. Er zijn mannen die door de ‘aantrekkingskracht’ van deze films seksuele uitspattingen van hun partner verwachten die zij helemaal niet willen, waardoor tal van relaties stranden. Ik ken ze niet, want deze verslaving is misschien wel het grootste taboe. Henriëtte Schoones: “Veel vrouwen trekken het zich persoonlijk aan als hun partner naar porno kijkt. Ze denken dat hij haar niet meer aantrekkelijk vindt of dat ze niet meer voldoen aan zijn wensen. De meeste schade wordt aangericht als hij het stiekem doet. Dat wordt door veel vrouwen als vreemdgaan ervaren.

Porno is McSex: snel te verkrijgen, zo weer op en niet te vergelijken met de haute cuisine-kant van seks. Want uiteindelijk willen de meeste mannen het liefst seks met hun eigen vrouw. Ze willen zich gewild en begeerd voelen en dat gevoel krijg je niet door naar porno te kijken.” Een redelijk nieuw fenomeen is porna, erotische films die vrouwen ook leuk zouden vinden. Het zijn vaak wat softere films, waarin de rol van de man minder dominant is, maar de meeste films zijn gewoon een commerciële truc van de (mannelijke) makers om de doelgroep te vergroten. Ik heb er laatst één gezien. Een film met het luidruchtigste vrouwelijke orgasme aller tijden. Zet de volumeknop vooral niet op de hardste stand, want de hele buurt wordt wakker en dan denken ze dat je een moord hebt begaan. Ga dan maar eens uitleggen wat er echt is gebeurd.

Bij de voorbereiding van dit verhaal stuitte ik overigens op het boek van de Amerikaan Daniël Bergner, What do women want. Daaruit zou blijken dat de lust van vrouwen veel groter is dan van mannen. De schrijver voorspelt zelfs een seksuele revolutie als ook voor vrouwen een Viagrapil wordt ontwikkeld. Henriëtte Schoones ziet er niks in: “Voor veel vrouwen is seks relatiegericht en niet iets op zichzelf. Waar hebben die vrouwen geen zin in? Geen zin in de daad? Geen zin in deze man? Ik hoor dagelijks in mijn praktijk dat vrouwen wel zin hebben in soloseks, maar niet met de partner. Er is niks mis met de zin in seks, het probleem zit in de interactie met die man. Moet zo’n vrouw dan maar een pil innemen? Ik denk datje daar ook de man geen plezier mee doet. Hij wil dat die vrouw zin in hém heeft. Dan heeft zo’n pil geen toegevoegde waarde.”

Mijn vrouw, een van de aantrekkelijkste vijftigers van Nederland, heeft minder woorden nodig: “Ach schat, als jij maar je best blijft doen, heb ik die pil niet nodig!”

Henriëtte Schoones is seksuologe en relatietherapeute en heeft een eigen praktijk, gespecialiseerd in seksuele – en relatieproblemen.

Henriette: ”Mijn werk is zo mooi, omdat het over de meest intieme kant van de mens gaat. Mensen delen met mij de meest persoonlijke dingen zoals intieme gedachten, fantasieën en opvattingen. Maar ook andere emoties zoals verdriet, angst en boosheid, geluk of blijdschap. Ik vind dat erg bijzonder. Vaak hoor ik dat ik de eerste ben met wie ze hun intimiteits- of seksuele probleem delen. Dagelijks merk ik dat paren het moeilijk vinden om met elkaar gedachten en gevoelens over seks te delen. Stellen zijn soms ontzettend voorzichtig met het formuleren van woorden omdat ze de ander niet willen kwetsen. Het is de kunst om hen open over hun eigen seksuele beleving te laten praten. Ze komen vaak heel zenuwachtig binnen. Tijdens het eerste gesprek gaat het gaandeweg al een stuk relaxter en na afloop hoor ik vaak dat mensen de stap veel eerder hadden moeten zetten. Ik vind het prachtig als ik na een consult uit het raam kijk, zie dat ze naar de auto lopen en elkaar opeens omhelzen of zoenen. Intimiteit bepaalt in hoge mate mijn levensgeluk. Ik ben gelukkiger als ik intimiteit kan delen. Door mijn werk ga ik er ook veel bewuster mee om. Alles wat ik in de praktijk verkondig, moet ik in mijn eigen relatie ook waarmaken en daar spreek ik mezelf regelmatig op aan. In mijn eigen relatie wil ik het natuurlijk ook goed doen.

Het leukste van mijn vak is dat de meeste seksuele problemen goed op te lossen zijn. Ik krijg ongelooflijk veel dankbaarheid en waardering van mensen, terwijl mensen uiteindelijk zelf hard werken om hun probleem op te lossen. Ik zie mezelf als een soort gids. Door hen te adviseren en begeleiden, laat ik ze zien hoe ze hun doel kunnen bereiken, maar ze moeten uiteindelijk zelf het werk doen. De meeste mensen vergeten de gesprekken en het contact hier nooit meer. Na afsluiting van het contact krijg ik soms, nog jaren later, geboortekaartjes of mailtjes van mensen. Daaruit blijkt hoe belangrijk intimiteit is. Dat begrip is voor mij heel breed. Naast de seksuele intimiteit vind ik ook niet-seksueel lichamelijk contact zoals knuffelen erg belangrijk. De erotische chemie met je partner moet wel aanwezig zijn. Maar ook andere vormen van intimiteit, zoals geestelijke, emotionele intimiteit waarbij je gevoelens, gedachten en heel persoonlijke dingen deelt. Of sociale intimiteit: dingen samen doen, vrienden bezoeken. Als er geen sprake meer is van intimiteit ontstaat er een verwijdering in je relatie.”

Feeling hot, hot, hot

Sex en aantrekkelijkheid gaan hand in hand bij Nederlandse moeders. Het windt ons vooral op als we ons mooi en sexy voelen. Maar liefst 61% van de moeders zegt vooral zin te hebben als ze zich aantrekkelijker voelt dan anders en 46% komt in the mood door vleierij en complimentjes. Misschien dat moeders daarom massaal het stadium vóór de kinderen betitelen als periode waarin ze het meeste plezier aan sex beleefden. Bijna driekwart zegt dit namelijk. Echt positief zijn moeders niet over hun uiterlijk sinds ze moeder zijn. Maar liefst 56% noemt zichzelf minder aantrekkelijk dan vóór de kinderen kwamen. Slechts 10% vindt zichzelf mooier. Sex wil de Nederlandse moeder het liefst 1 a 2 keer in de week, meer dan driekwart bestempelt dit als ideaal. In realiteit haalt 55% dit doel, terwijl dit vóór de kinderen nog 65% was. Een kwart had toen iedere dag sex, nu is dat maar 2%. Vermoeidheid wordt hiervoor als belangrijkste reden genoemd (62%). Desondanks gaat dit niet ten koste van het voorspel. 80% geeft aan dit bijna nooit over te slaan. Bij 92% bestaat het voorspel uit kussen en strelen, éénderde geeft een massage.

Annelies (32), mama van een dochter

“Niemand heeft mij van tevoren verteld welke gevolgen een geboorte kan hebben op je sexleven. Mijn bevalling was een regelrechte hel die 24 uur duurde en uiteindelijk eindigde in een keizersnee waarvan ik elke minuut gevoeld heb omdat de ruggenprik niet goed werkte. Sinds die tijd wil het met de sex niet lukken.

Achteraf schijn ik tijdens de weeën mijn bekkenbodemspieren zo te hebben aangespannen, dat ik bij de sex moeite heb ze weer te ontspannen. Inmiddels zijn we zeventien maanden en een bekkenbodemspecialist verder, maar de sex is nog steeds niet wat het geweest is. Eerlijk gezegd denk ik niet meer dat het ooit terugkomt. Dat is heel hard, want vóór onze dochter hadden we een geweldig sexleven, we deden het wel 4 a 5 keer per week. Nu zijn we al blij als het 1 keer lukt. Intussen moet ik met een oppompstaafje in de weer om mijn bekkenbodem-spieren op te rekken. Gelukkig gaat mijn man er goed mee om, maar ik vind het enorm frustrerend.”

Melissa (29), mama van twee kinderen

“Eén keer in de twee maanden past oma op en gaan wij er een weekend tussenuit. Dat zijn echt dagen dat we alleen maar oog voor elkaar hebben. We doen het dan lang en veel en doen dingen die er thuis bij inschieten. Een nieuw standje, orale sex, het is minder rechttoe rechtaan. Tijdens zo’n weekend bloeien we helemaal op en zitten we weer vol energie voor de kinderen. Het zijn deze uitspattingen die ons sexleven geweldig houden.”

Play time

Nederlandse moeders mogen misschien saai lijken omdat ze het liefst vrijen in de slaapkamer (82%), daarentegen zijn ze best te porren voor sexspeeltjes, pornofilms en andere hulpmiddeltjes. Ruim een kwart kijkt wel eens een pornofilm om in the mood te komen en 27% stuurt elkaar spannende sms’jes. Sexspeeltjes worden door ruim de helft wel eens gebruikt, waarbij de vibrator met 82% op nummer 1 staat. Ook stimulerende crème en olie (39%), een clitorisstimulator (26%) of een dildo (22%) zijn geliefd. 12% hijst elkaar wel eens in verkleedpakjes voor een rollenspel. Het initiatief voor de speeltjes komt in iets meer dan een kwart van de gevallen van mama’s kant en 57% komt met haar partner op dit idee.

Sandra (28), mama van een dochter

“Met een goede vriendin is praten over sex geen taboe, wederzijdse cadeaus bestaan uit vibrators, dildo’s of een leuke dvd. Ik vind dat de Nederlandse vrouw niet echt openhartig over haar sexleven durft te praten. Ik zie de gezichten van mijn collega’s vertrekken als ik zeg dat ik een ‘leuke, lekkere avond’ heb gehad. Omdat mijn man soms nachtdiensten werkt, liggen er in mijn nachtkastje ook speeltjes. Meestal gebruik ik ze als ik alleen ben, soms vindt hij het leuk om toe te kijken. Dat windt ons allebei op. Verder hebben we een hele dvd-collectie, van zachte tot harde porno en erotische films met een verhaallijn. Die vind ik het leukst,-dan duurt het ‘verlekkeren’ wat langer.”

Seksuologe Henriette Schoones:

“Moeders stappen al decennialang in dezelfde valkuil. Wanneer er kinderen komen, staan deze bovenaan. Was dat vroeger met enkel de taken als huisvrouw, moeder en echtgenote nog niet zo’n groot probleem, inmiddels is dat wel anders. Naast de kinderen, werk, vriendinnen en sportclubs is het vaak moeilijk om ook nog tijd voor elkaar te hebben. Toch is dat essentieel voor een goed sexleven. Als je elkaar pas tegenkomt bij het naar bed gaan, is er voor goede sex vaak geen puf meer. Bovendien ontstaat zin in sex pas wanneer je voldoende contact hebt met elkaar, verbondenheid voelt. Een goede tip is dan ook om elke week de agenda’s naast elkaar te leggen en elke dag ten minste 10 minuten in te ruimen om bij elkaar te zijn, te relaxen en te praten. Jullie als stel moeten bovenaan het prioriteitenlijstje staan, niet de kinderen. Laatje partner ook zien dat hij belangrijk voor je is en niet het vijfde wiel aan de wagen. Koop eens een sexy lingeriesetje of ga naar de winkel voor een leuk sexspeeltje. Denk daarbij niet alleen aan vibrators en dildo’s. Er zijn genoeg speeltjes die voor allebei lekker zijn, bijvoorbeeld vibrerende penisringen en stimulerende crèmes.”

6 VRAGEN OVER DIE NIEUWE EERSTE KEER

Seksuoloog en relatietherapeut Henriëtte Schoones geeft antwoord op zes vragen over de eerste keer dat je met je nieuwe geliefde vrijt.

1 Hoe breng je seks ter sprake in een nieuwe relatie?

“In een nieuwe relatie is alles nog open, er is geen sprake van bagage uit het verleden. Ook al ken je elkaar nog niet zo goed, toch is het belangrijk naar elkaar uit te spreken wat je belangrijk vindt op het gebied van intimiteit. Vertel elkaar watje (seksuele) verwachtingen zijn. Maar onthoud ook dat spontaniteit en spanning belangrijke elementen zijn in een relatie.”

2 Hoe bereid je je voor op de eerste keer seks in een nieuwe relatie?

“De drempel om de eerste keer weer seks te hebben na een vaak langdurige relatie, of na een lange tijd vrijgezel te zijn geweest, kan hoog zijn. Men is bang om niet aan de seksuele verwachtingen te kunnen voldoen of om een teleurstelling te zijn voor de ander. Mijn ervaring is dat mannen zich er vaak zorgen over maken of ze een goede erectie krijgen en behouden. Veel mannen zijn bovendien prestatiegericht, terwijl veel vrouwen aan de verwachtingen van de partner willen voldoen en hun eigen behoeftes aan de kant zetten.”

3 Hoe kun je die gedachtes ‘uitzetten’ als je weer voor de allereerste keer seks hebt?

“Als je nog in een rouwproces zit vanwege een scheiding of omdat je je partner hebt verloren en nog mist, moet je je afvragen of je wel aan een nieuwe relatie toe bent; dat is een voorwaarde. Als dat antwoord ja is, kan het toch zo zijn dat je ex-partner in je hoofd aanwezig is. Probeer te focussen op voelen in plaats van denken.”

4 Hoe ga je om met fysieke problemen (overgang/erectiestoornis)?

“De gevolgen van fysieke problemen voor de seksuele relatie moet je bespreken. Als je ze verborgen houdt, kan dat tijdens de seks tot blokkades leiden. Leg uit wat er op seksueel gebied wél in plaats van niet mogelijk is. Mocht het probleem ernstige vormen aannemen en tot afstand in de relatie leiden, dan kun je het best een seksuoloog raadplegen. Dat is niets om je voor te schamen. De meeste seksuele problemen zijn op te lossen.”

5 Wat doe je als de seks tegenvalt?

“Vertel aan je partner wat je wensen zijn. Maak geen verwijten, maar vertel wat er voor je speelt. Ook al is het doodeng om het onderwerp aan te snijden.”

6 Is seks wel nodig in een relatie?

“Mijn ervaring is dat er afstand kan ontstaan als er geen seks meer is in een relatie. Je kunt deze afstand compenseren door lichamelijk contact, bijvoorbeeld door te knuffelen. Er zijn tal van manieren waarop je kunt bevestigen dat je belangrijk voor elkaar bent. Maar het is wel zo dat seks voor de meeste mensen de bevestiging is waardoor je je gewild, geliefd en begeerd voelt. Seks is niet voor niets de versterkende en bindende factor van een relatie.”

Moe, moe moe

Vooral kinderen zijn libido-killers. Als die er eenmaal zijn, lijk je op je buik te kunnen schrijven dat de bodem van die knikkerpot ooit in zicht komt. Hardnekkige oorzaak: vermoeidheid. Of zoals vriendin 3 het formuleert: ‘Na een dag hard werken en zorgen is de koek op en ben ik blij dat ik eindelijk in bed lig. Als mijn man dan tegen me aankruipt, is het enige wat ik denk: sorry, maar ik heb echt niets meer te geven.’

Daar voegt ex-sex on heels nog een beperkende factor aan toe: ‘Wij houden allebei veel van alleen zijn. Maar wanneer ben je dat nog als je kinderen hebt? Als we in bed liggen zijn we niet eens altijd doodmoe, maar we vinden het dan lekker om ons juist even af te sluiten van alles, en dus ook van elkaar.’ De sleur van een langere relatie is niet eens het grootste probleem. Seks past niet meer in de overvolle agenda, daar komt het voor mijn drukbezette vriendinnen op neer. Zie maar eens tijd te vinden voor wilde, hartstochtelijke seks als je allebei een drukke baan hebt en er ook nog kinderen rondrennen. Van alle dingen op je lijstje is seks dan het eerste wat afvalt. Van sommigen hoor ik dat de vonken ervan af spatten als ze een weekend samen weg zijn, en ze het dan ook overal en nergens doen. Maar hoe relaxed is het om thuis te vrijen op het aanrecht, als je elk moment kindervoeten op de trap denkt te horen, of er opeens een huilende peuter in de keuken staat?

Daar komt voor een enkele vriendin nog bij dat ze zich met haar post-bevallingslichaam niet meer sexy voelt. Ze kijkt naar haar slappe buik, leeggezogen borsten en vindt dat haar lichaam niets meer met seks te maken heeft. Hoe aantrekkelijk en mooi haar man haar ook vindt. Zo’n kijk op jezelf maakt een vrijpartij er ook niet makkelijker op.

Stadia in seks

‘Hey, that’s the mouth she kisses my kids goodnight with! What are you, crazy?’ roept maffiabaas Robert De Niro in de film Analyze this tegen zijn psychiater als die hem vraagt waarom hij met zijn eigen vrouw geen goede seks meer kan hebben. De Niro’s bezwaar – mijn vrouw is nu moeder en dus niet meer seksueel aantrekkelijk – lijkt nog maar door weinig mannen te worden gedeeld. Maar dat er in een langere relatie periodes zijn waarin de seks minder of zelfs verdwenen is, komt vaak voor.

Volgens de psychologie doorloopt ons seksleven over het algemeen verschillende stadia. In de pioniersfase ben je verliefd, gieren sekshormonen door je lichaam waardoor je het liefst de hele dag door seks hebt. Maar na een tijdje gaan de hormonen terug naar hun oude niveau en neemt dat allesverzengende verlangen af. Seks krijgt een vaster patroon, daarna wordt het een vanzelfsprekendheid. Intimiteit is er nog wel, maar opwinding nog maar weinig. Kinderen trekken bovendien een wissel op je tijd en fitheid.

Het is zeker geen wetmatigheid, maar de verschillen in seksuele behoefte van man en vrouw lopen in deze fase soms ver uiteen. Hij kiest voor kwantiteit omdat hij de seks nodig heeft, ter ontlading of ontspanning. Zij verlangt vooral naar de intimiteit van een vrijpartij, en gaat daarom meer voor kwaliteit. Het kan voor de nodige frictie zorgen binnen de relatie. Maar zeker in die tropenjaren met kleine kinderen kennen ook mannen een laag libido. Dat je samen weinig zin hebt, kan prettig zijn, maar ook pijnlijk. Want als het clichébeeld je vertelt dat mannen altijd zin hebben – no matter what – dan kun je je behoorlijk afgewezen voelen als jouw man geen enkele vrijpoging onderneemt en net zo moe en uitgeput naast je in bed ligt.

Frustaties

Het moge duidelijk zijn: een lousy sexlife, zoals mijn vriendinnen het bespreken, mag dan doodnormaal zijn, dat. maakt het niet minder problematisch. Tal van pijnlijke gevoelens kunnen voor frustratie zorgen. Zoals twijfel over de relatie – want in een goede relatie verlang je toch naar elkaar? Of schuldgevoel – hij wilde zo graag, maar ik kon het echt niet opbrengen. Een verlies van zelfvertrouwen en zelfs van identiteit – ben ik een seksloos wezen? Juist als je geen seks hebt, lijkt het onderwerp alom aanwezig. Het voelt ook zo lullig – no pun intended – als je samen op de bank naar een heftige vrijscène op tv kijkt terwijl je het al tijden niet hebt gedaan. Zo wordt bijna elk knus filmavondje confronterend – zelfs Facebook blijkt in The social network bedacht te zijn met seks als hoger doel. In je hoofd lijkt iedereen er een normaal seksleven op na te houden  behalve jij en je lief.

Hoe ernstig is dat eigenlijk voor je relatie? Henriette Schoones, seksuoloog en relatietherapeut, vindt dat een goede relatie best een tijdje zonder seks kan. ‘Maar,’ vervolgt ze, ‘je moet er wel voor zorgen dat er nog voldoende intimiteit is. Vaak zie je dat niet alleen de seksuele, maar de gehele relatie op een laag pitje staat. Er is geen of weinig seks, maar er wordt ook niet geknuffeld en er is weinig contact in het algemeen. Het gevoel van verbondenheid ontbreekt en dat is slechter voor de relatie dan een tijdje geen seks.’

Gewoon zin maken

Maar ook wanneer er genoeg verbondenheid is, lijkt het gebrek aan seks zelf voor de nodige stress te zorgen. Is daar dan echt niets aan te doen? ‘Erover praten werkt juist averechts,’ vindt vriendin 2. ‘Het maakt seks rationeel en daardoor verdwijnt de lust al helemaal.’

Met het advies ‘gewoon zin maken’ worden wel successen geboekt – soms komt de lust vanzelf als je er maar aan begint. Er bestaat zelfs een vijftien-minutenmethode, die erop neerkomt dat je de ander een kwartier de tijd moet gunnen om jou te verleiden. Het blijkt ook bij mijn vriendinnen een beproefd middel, maar bij geen van allen heeft het tot nu toe echt geholpen. Een vriendin opperde zelfs om seks te verbieden als je eenmaal kinderen hebt, in de hoop het op die manier aantrekkelijk te maken. Maar een ander had daar slechte ervaringen mee. Een seksuoloog raadde haar aan elkaar alleen te masseren, en zelfs een periode helemaal niet aan te raken. Ze was alleen maar blij dat iemand van buitenaf adviseerde geen seks te hebben. Meer seks leverde het uiteindelijk niet op.

Herontdekken

Moeten we ons dan maar vastklampen aan het feit dat na de seks-arme fase meestal ook weer een herontdekkingsfase volgt? Kan, maar volgens psychologen vindt die wel pas plaats als de kinderen het huis uit zijn. Wat! Dat klinkt onacceptabel ver weg. De middelbare school moet ook al helpen, volgens een vriendin met oudere kinderen. Ze vertelt dat ze allebei beter gingen slapen en meer gingen sporten, en toen kwam de energie terug. Net als de seks. Ze beweert dat ze nauwelijks samen in de badkamer kunnen zijn zonder elkaar te bespringen onder de douche. Zelfs als dat half waar is, klinkt het al hoopgevend. Henriette Schoones weet uit haar praktijk dat je ook in de drukste tijden iets kunt doen aan de verloren lust. ‘Laat regelmatig merken dat je elkaar nog aantrekkelijk en belangrijk vindt,’ raadt zij aan. ‘Seks is voor veel mensen de ultieme bevestiging van je geliefd en gewild voelen. Als er weinig seks is, moet je elkaar dat op een andere manier laten voelen.’

Volgens Schoones leven veel stellen langs elkaar heen, leidt ieder zijn eigen leven onder één dak. ‘Als je zorgt datje meer samen doet, en meer contact hebt, komt dat de seksuele relatie ook vaak ten goede.’

Je hebt een lang huwelijk of relatie achter de rug – twintig jaar of meer – en bent alleen komen te staan. Wat dan? Ruim één op de drie vijftigplussers vindt nieuw geluk bij een andere partner (37 procent). En de meesten (tweederde) vinden de seks met deze nieuwe liefde beter dan met de eerste partner.De Pluslezers vertellen in het onderzoek hoe aangenaam verrast ze zijn met de herkansing in de liefde. Er zijn minder psychische remmingen (45 procent) en ze vinden het een voordeel dat ze veel ­ervarener zijn (24 procent). “We werken allebei niet meer en ­hebben alle tijd voor elkaar.” “Ik weet nu zelf beter wat ik wel en niet fijn vind.” En: “Het leven is kort, we willen ervan ­genieten.”

Dat het in bed met een nieuwe liefde zo goed gaat, verbaast seksuoloog en klinisch psycholoog Albert Neeleman niet. “Ons seksuele systeem slaat aan op nieuw. Nieuwe prikkels. Als er in één periode veel gevreeën wordt, is het wel in de verliefdheidsperiode.” Maar dat is niet het enige. Vrijen met een nieuwe partner is ook bevrijdend, voegt hij eraan toe. “Je kunt uit je oude routines komen en jezelf opnieuw uitvinden. Je weet intussen heel goed wie je bent en waar je je prettig bij voelt.

“Een Pluslezer is het helemaal met hem eens: “Je hebt meer ervaring met je eigen lijf.” Seksuologe en relatietherapeute ­Henriëtte Schoones onderstreept dit. “In een nieuwe relatie is alles nog open. Natuurlijk zie je na verloop van tijd ook weer patronen ontstaan, maar dat hoeft niet negatief te zijn als je daar allebei plezier aan beleeft.”

De nieuwe liefde diende zich bij de meesten binnen drie jaar aan. Daarna ging het snel. 27 procent sloeg binnen twee tot vier weken aan het vrijen. En 17 procent zelfs al binnen een week. Binnen een week? Albert Neeleman weet niet of hij dat voorspeld zou hebben. Maar hij begrijpt het wel. “Wat heb je te verliezen? Je hebt al seksuele ervaringen achter de rug. Je verlangt er misschien ook wel weer naar. Bovendien: na je 50ste heb je veel minder last van wat wel en niet hoort. De druk van leeftijdgenoten is dan echt anders dan op je 20ste.” En natuurlijk, de tijd dringt. “Als je weer een partner wil, moet je misschien niet te lang dralen.”

Voor het eerst naar bed met een ander na een huwelijk van twintig of dertig jaar? Je letterlijk blootgeven aan een relatief onbekende? Ga er maar aan staan. Bijna de helft van de ondervraagden zag er behoorlijk tegen op, bang om teleurgesteld te worden of om een teleurstelling te zijn. Dat het spannend is, snapt Henriëtte Schoones heel goed. “Het vraagt moed van beide kanten. En ja, de drempel kan hoog zijn.

De ervaring in mijn praktijk is dat mannen vaak nogal prestatiegericht bezig zijn. Ze zijn vooral bezig met: ‘Als ik maar een ­erectie krijg.’ Of: ‘Als ik mijn erectie maar kan vasthouden.’ De valkuil bij veel vrouwen is dat ze te snel denken dat ze aan bepaalde verwachtingen moeten voldoen, en zich te veel aanpassen aan de sekswensen van hun partner.”

Je angst niet de boventoon laten voeren, dat is de kunst volgens Albert Neeleman. “Natuurlijk is het dapper om weer te gaan vrijen. Je moet je blootgeven aan een nieuw persoon. ­Intimiteit is nu eenmaal niet voor ­watjes.” Maar er is ook een andere kant. Zoals een Pluslezer zegt: “Omdat ik zo super-verliefd was, verlangde ik er ook hevig naar.” Een ander: “Het was heel intiem en enerverend. Ik ben ontroerd dat dit me op 66-jarige leeftijd overkomt.” Albert Neeleman: “Dat bedoel ik. Het is fijn om je weer begeerd te voelen. En het kan bovendien een fikse opluchting zijn dat het ervan komt, want je bent tenslotte verliefd. Het is ook een nieuwe kans.”

Zie ik er echt goed uit? De vrouwen – méér dan de mannen – vonden het lastig om zich bloot te geven aan hun nieuwe liefde, omdat ze zich schaamden voor hun niet meer zo strakke lichaam. Toen ze eenmaal aan het vrijen sloegen, bleef de helft een beetje last houden van die schaamte, maar bij 44 procent verdwenen de tobberijen als sneeuw voor de zon. “Mijn nieuwe partner vindt mollig wel leuk”, ontdekte een Pluslezeres tot haar opluchting. Een ander: “Ik heb een buikje, maar hij ook.” En een derde: “Het was meteen heel vertrouwd.”

Dat vrouwen zich drukker maken over hun lichaam dan mannen, verrast ­Albert Neeleman niet. “Voor vrouwen is hun lichaamsbeeld enorm belangrijk voor hun tevredenheid met zichzelf. Van jongs af aan zijn vrouwen kritisch op hun lijf. Mannen denken daar veel minder over na.” Henriëtte Schoones: “Veel vrouwen hebben de neiging hun ­lichaam af te kraken. Doe dat vooral niet.

Voor je partner is het veel belangrijker dat je trots bent op je lichaam en dit ook uitstraalt. Dat het uiterlijk geen belemmering vormt, blijkt uit de cijfers. De helft van de ondervraagden vrijt méér met de nieuwe partner dan met de eerste ­partner. 23 procent vrijt nu minder dan vroeger.

Dankzij de nieuwe relatie leer je andere kanten van jezelf ontdekken, zegt driekwart van de ondervraagden. Ze vinden zichzelf nu spontaner (55 procent), ze staan meer open voor nieuwe dingen (56 procent) en zijn ­tederder (56 procent).
28 procent van de ondervraagden zegt: “Vroeger besprak ik nooit wat ík in bed wilde, nu doe ik dat wel.” 44 procent deed dat vroeger óók al en is het blijven doen.

Een Pluslezer verwoordt het zo: “Waarom niet zeggen wat je wensen zijn en daarvoor gaan, samen? Dat zouden meer mensen moeten doen. Ik heb me mijn hele leven me ingezet voor mijn kinderen en werk. Nu mag ík belangrijk zijn.” En een andere Pluslezer: “Vrijen met mijn nieuwe partner is een openbaring. Ik leer mezelf nu pas goed kennen.”

Henriëtte Schoones herkent dit. “In mijn praktijk hoor ik geregeld dat er een wereld voor nieuwe geliefden opengaat, ook als ze al op leeftijd zijn. Het kan heel spannend en opwindend zijn.” En… met een nieuw iemand kun je jezelf ook opnieuw uitvinden, zegt Albert Neeleman. “Dat is toch lastiger als je al jarenlang bij elkaar bent. Je loopt toch het risico om voor gek versleten te worden als je na al die jaren opeens met een wensenlijstje op de proppen komt.”

Marianne (63): ‘Toen hij me in zijn armen nam, verdween mijn zenuwachtigheid’
Marianne heeft twee huwelijken achter de rug. De eerste keer was ze 23 jaar getrouwd, de tweede keer 15 jaar. Ze was vier jaar alleen toen ze vorige zomer opnieuw verliefd werd. “Ik had zoveel verdriet om mijn tweede scheiding dat ik helemaal klaar was met mannen. Seks miste ik nauwelijks, maar ik had wel behoefte aan geborgenheid en liefde. Daarom heb ik me, na twee jaar alleen te zijn geweest, bij een datingsite ingeschreven. Ik kwam met een aantal mannen in contact, maar vaak wilden ze meteen seks. Daar knapte ik op af. Voor mij moet het eerst klikken voordat ik me aan iemand geef.”

“Mijn nieuwe vriend had veel geduld. Het duurde zeker een week of vier voordat we de eerste keer met elkaar vreeën. Ik vond het hartstikke spannend. Ik ben niet meer zo strak als vroeger en heb veel littekens. Daar schaamde ik me een beetje voor. Maar toen ik me die eerste keer uitkleedde en hij me in zijn armen nam, verdween mijn zenuwachtigheid. Ik keek naar mijn vriend, die net als ik een buikje heeft, en ik vond hem prachtig. Uiterlijk is minder belangrijk dan vroeger. Als je het maar goed hebt samen, ook in bed.”

“Mijn vriend en ik bespreken wat we fijn vinden. Dat maakt de seks heel bevredigend en gelijkwaardig. Het tempo ligt veel lager dan toen ik jong was, maar ­eerlijk gezegd vind ik dat fijner dan vaak een vluggertje. Tegen mijn vriend aan op de bank zitten of samen koffie drinken is ook een vorm van intimiteit waar ik erg van geniet. Als we daarna samen in bed belanden, vind ik dat heerlijk. We nemen er dan ook echt de tijd voor. De intimiteit, het elkaar naar de zin maken: seks geeft een relatie toch net wat extra’s.”

Rob (71): ‘We voelen allebei de vrijheid om te zeggen wat we lekker vinden’
Rob werd drie jaar geleden na een huwelijk van 47 jaar weduwnaar. Sinds een half jaar heeft hij een nieuwe vriendin. “Toen mijn vrouw drie jaar geleden plotseling overleed, wilde ik geen ander. Het idee om met een ander te vrijen, voelde als een soort ontrouw. Maar na een jaar vond ik het niet meer vol te houden om alleen thuis te komen.”

“Ik schreef me in op een datingsite en vond zo mijn vriendin. Toen ik haar voor het eerst zag, was ik op slag verliefd. Ik vond haar zo’n mooie en sympathieke vrouw dat ik meteen met haar wilde vrijen. Daar schrok ik van; zulke lustgevoelens had ik zó lang niet meer gevoeld. Uit angst dat ze zich ­gepusht voelde, zei ik er niets over.

“Bij onze derde ontmoeting stelde zij voor dat we met elkaar naar bed gingen. Toen ze zich voor me uitkleedde, was dat heel aangenaam. De seks die volgde was fantastisch. Er zijn geen remmingen. We voelen allebei de vrijheid om te zeggen wat we lekker vinden. Het lukte me die nacht niet om te presteren, maar daar maakte zij geen punt van. Dat heeft me veel vertrouwen gegeven; een heel goede basis voor onze relatie. Tegenwoordig neem ik weleens een pil waardoor ik een erectie krijg en klaar kan komen. Dat werkt geweldig.”

“Het was even wennen dat ik geen jonge god meer ben, maar de seks is veel mooier dan toen ik nog jong was en het vooral om klaarkomen draaide. Het is nu puur vrijen – zoveel intenser. We zijn soms net twee pubers die niet van elkaar kunnen afblijven. Ik zie nu ook hoe belangrijk seks is voor een relatie. Doordat we ook lichamelijk zo van elkaar genieten, voel ik de liefde heel sterk. Dat maakt me heel gelukkig.”

Anne (59) ‘Ik durfde me meteen helemaal te laten gaan’
Anne was 29 jaar getrouwd. Tien jaar geleden is ze gescheiden, daarna kwam ze al snel haar nieuwe partner tegen. “Passie is voor mij heel belangrijk, maar dat heb ik eigenlijk pas ontdekt na mijn scheiding. Dat is overigens niet allemaal de schuld van mijn ex. Ik heb een moeilijke jeugd met weinig liefde gehad en had veel tijd nodig om mezelf te vinden. Rond mijn 50ste besloot ik dat ik het ánders wilde. Mijn leven is van mij, ik wilde er wat moois van maken. Daar hoorde bij dat ik alleen verder ging. Mijn ex als ik leefden allang als maatjes naast elkaar.”

“Toen ik na mijn scheiding mijn huidige man tegenkwam, wist ik niet wat ik meemaakte. Bij onze tweede ontmoeting was de seksuele spanning zo groot, dat we meteen naar mijn slaapkamer zijn gegaan. Ik voelde me zo begeerd en daardoor voor tweehonderd procent vrouw. Ik durfde me meteen helemaal te laten gaan. Door de seks in deze relatie ben ik dichter bij mezelf gekomen. Elke dag is leuk en fijn.”

Klinkt hilarisch? Sanne (21) maakte het mee: “Ik had sjans met een jongen in de sportschool. Leuke jongen, gespierd, dus ik dacht: dat zit wel goed.” Niets bleek minder waar: toen ze in bed belandden, schrok Sanne toch wel even van de geringe lengte van zijn penis. “Maar goed, ik hoorde altijd: size doesn’t matter, dus ik voorzag geen problemen. Totdat we begonnen. Hij kwam klaar, terwijl ik niet eens doorhad dat ie in me zat.” Tussen Sanne en de sportschoolman is het niets meer geworden. Want wie wil er nou een jongen met een piemel zo klein als het Ikea-potloodje? Het beeld dat wij van het mannelijk geslachtsdeel hebben, is nou eenmaal: GROOT. We zien het in films, op tv en als we de spam over penisverlenging in onze mailbox moeten geloven, past de ideale penis niet door de deur. Groot staat voor mannelijk. Groot is geil. Vrouwen willen groot. En een échte man heeft een grote. Toch?

Volgens Mels van Driel, uroloog en auteur van ‘Geheime delen’ (een boek over de penis), is de gemiddelde lengte van de penis in erectie 12,5 centimeter en spreek je bij korter dan 7,5 centimeter van ‘abnormaal’. “Slechts 2,3% van alle mannen heeft zo’n korte. Opmerkelijk is dat twee op de drie mannen hun penis te klein vinden, terwijl ze eigenlijk een ‘gemiddeld’ exemplaar hebben.” Dat heeft een aantal redenen. Ten eerste vergelijken mannen vaak hun slappe toestand met elkaar, terwijl kleintjes in erectie een stuk groter kunnen worden. Daarnaast bekijken mannen de penis van een ander van voren en die van zichzelf van boven. Dan lijkt hij kleiner dan hij in werkelijkheid is. Veel mannen dénken dus dat hun penis klein is. Sexuoloog Goedele Liekens bevestigt dat: “Ik ken erg weinig mannen die ’m groot vinden. Dat ligt inderdaad onder andere aan de hoek van waaruit ze ’m bekijken.” Een vertekend beeld dus. Maar eerlijk is eerlijk: er zijn dus mannen met een ondermaatse penis.

En nee, niet alleen in vergelijking met extreem grote gevallen en ook niet omdat we er vanuit de verkeerde hoek naar kijken. Sommige mannen zijn gewoon geboren meteen kleintje. Zus (25) had een relatie met zo’n man. “Ik schrok wel toen ik ’m zag. Ik zei er niets van, het leek me niet goed voor zijn ego om te zeggen: ‘Zó, die is klein! We zijn vrij lang samen geweest. De sex? Hij floepte er vaak uit natuurlijk, best gênant. Maar we praatten er nooit over.”

Niet praten over de grootte van ’s mans piemel is een veelvoorkomend probleem. Er kan een enorme faalangst en sociale geremdheid ontstaan bij mannen met een kleine. Sexuoloog Henriëtte Schoones: “Veel mannen denken dat vrouwen een grote penis belangrijk vinden. Het is dan ook erg belangrijk dat vrouwen niet gaan lachen of vernederende opmerkingen maken. Geef positieve feedback, zeg dat hij mooi is, datje zin in hem hebt. Hij zal zich dan helemaal geaccepteerd voelen. Goedele: “Ik hoor weleens verhalen over onenightstands waarbij de vrouw moet lachen om zijn penis. Dat vind ik zo vreselijk. Niets is kwalijker dan hem uitlachen. Dat is een soort castratie.” Frank (24 jaar, 8 cm) weet daar alles van: “Er was in een discotheek eens een meisje dat over mijn broek wreef en me daarna achend haar pink liet zien. Toen ze dat daarna ook nog eens uitgebreid met haar vriendinnen ging bespreken, kon ik wel door de grond zakken. Het remt me nog steeds om sociale contacten op te bouwen. Ik voel me soms letterlijk en figuurlijk een lulletje.”

De klein geschapen Bart (30 jaar, 8 cm in erectie) heeft ook ervaring met vrouwen die hem belachelijk maakten, of zeiden dat ze niets voelden tijdens de sex. “Een ex-vriendin zei me dat ik geen echte man was. Niet erg goed voor je zelfbeeld.” Bart was zich er al snel van bewust dat hij niet zo rijk bedeeld was. “Als kind vond ik de zwemlessen vreselijk. M’n kleding werd gestolen en die kreeg ik pas terug als ik een paar minuten naakt in de kleedkamer had gestaan. Van gezamenlijk sporten of de sauna is daarna nooit meer iets gekomen. Mijn kleine penis vormt een rode draad in mijn leven. Vooral de onzekerheid: ik ben niet lelijk, maar ik zal nooit op een mooie meid afstappen. Ik heb het absurde idee dat het toch nooit zal lukken omdat ik een kleintje heb.” Dat er een groot taboe rust op de minipenis kan Bart beamen. “Het valt me echt op dat er altijd wat gêne en lacherigheid is, als het er al over gaat. Ik ben de vroegere pesterijen niet vergeten en hou het dus geheim. In deze machocultuur word je gebrandmerkt als je er openlijk voor uitkomt.”

Waar komt dat taboe over zo’n ‘klein’ probleem eigenlijk vandaan? Volgens Goedele spelen vooral de media hierin een grote rol: “Mannen vergelijken hun penis met pornopikken. In de media is toch een schoonheidsideaal te zien. Vrouwen willen dun zijn, mannen willen een groot geslachtsdeel. En zoals wij denken dat mannen het liefst grote borsten zien, denken mannen dat wij verlangen naar een grote penis.” Daarbij komt dat een grote voor mannen hét symbool voor mannelijkheid is, vertelt Henriëtte Schoones: “Een kleine penis heeft invloed op het gevoel van ‘man-zijn’. Dat kan enorm beïnvloed worden als hij ’m te klein vindt.” Peter (26) kwam als zestienjarige jongen na vergelijkend warenonderzoek tot de conclusie dat hij klein geschapen was (7,5 cm in erectie). Hij denkt dat mannen hun penis inderdaad als symbool voor hun mannelijkheid zien: “Mannen doen graag stoer over een grote. Alsof datje een echte man maakt.”

Echte man of niet, een groot pluspunt van de kleine jongeheer is de goede sex die ermee gepaard gaat. Goedele: “Klein geschapen mannen zijn vaak betere minnaars. Ze zijn veel creatiever ter compensatie. Mannen met een grote penis denken vaak: ach, hij doet het werk wel voor me.” Zus bevestigt die compensatiedrift: “Hij deed op andere vlakken erg zijn best. Hij had een gigantisch uithoudingsvermogen en een rijke fantasie wat standjes betreft. Dat was ook fijn, want met bepaalde standjes voelde ik hem een stuk beter.” Ook Fleur (28) had een relatie met een jongen met een kleine en heeft daar goede herinneringen aan: “Hij wilde graag weten wat voor mij lekker was en hoe het allemaal nog beter kon. Ik heb nog nooit een man gehad die zo makkelijk praatte over sex. We hebben allerlei leuke standjes ontdekt.” Voor Goedele zijn deze verhalen heel herkenbaar. “Het kan eigenlijk twee kanten uit. Of de man doet er alles aan om de sex beter te maken of hij heeft zo’n faalangst dat hij alleen nog maar stuntelt in bed.” Peter valt in de eerste categorie: “Mijn exen vonden het allemaal geen probleem dat ik een kleintje heb. Sommige dingen kunnen met een kleine penis gewoon makkelijker dan met een grote. Je moet er creatief mee omgaan en het gemis aan stimulatie op een andere manier oplossen. Ik zie weleens dat een vrouw een beetje geschrokken kijkt, maar als ik dan met mijn creativiteit uitpak, is die blik snel verdwenen.” Zelfs Bart, die veel last heeft gehad van zijn kleine penis, ziet pluspunten: “Ik ken ook vrouwen die het juist leuk vonden, omdat ik veel meer deed tijdens het voor-en naspel. Sommigen zeiden zelfs dat ze voor de eerste keer een orgasme hadden. Allemaal door de extra aandacht.”

Niets dan lof dus voor het kleine lid. Maar toch, een grote penis geeft een ander gevoel dan een kleine. Fleur: “Ik vind het heerlijk om met een man te vrijen die wat groter geschapen is, het gevoel om helemaal ‘gevuld’ te zijn. Maar je laat de man van je dromen toch niet lopen omdat hij een paar centimeter tekortkomt? Dan zou ik met mijn kleine borsten ook een groot probleem hebben.” Precies, zegt Goedele: “Wat betreft seksualiteit bestaan er geen tekortkomingen. Moeder Natuur heeft immers voor een oplossing gezorgd die alle maten prima kan ontvangen: de vagina.” Het klopt! It ’s not the size of the ship, it’s the motion of the ocean. Laat ze maar lullen dus, die grote jongens.

Is er een nieuwe Goedele Liekens opgestaan?

“Welnee, ik doe nog veel meer en ben bovendien ben ik nauwelijks op tv te zien. Behalve seksuoloog ben ik ook relatietherapeut, ik adviseer samen met een advocaat/mediator stellen die een scheiding overwegen en ik ben woordvoerder van Durex. Kennelijk ben ik bij veel kranten en tijdschriften ooit in de bak met deskundigen beland, want voor de meest uiteenlopende dingen word ik gebeld. Net hing de Cosmopolitan nog aan de telefoon voor een quote over een seksprobleem.”

Waarom seksuoloog?

“Als maatschappelijk werker werd ik vaak geconfronteerd met mensen die nare sekservaringen of relatieproblemen hadden. Ik ben verder gaan studeren en na vier jaar was ik geregistreerd seksuoloog. Daarna ben ik mijn eigen praktijk begonnen. Inmiddels komen mensen uit heel Nederland met hun problemen naar Tiel, zowel op relatiegebied als met vragen over seks. Veel aanvragen gaan via internet, want de drempel om er met je huisarts over te praten ligt nog altijd hoog. Digitaal een consult aanvragen is anoniemer. Op een verjaardagsfeestje vertel je meestal ook niet dat je naar een seksuoloog gaat.”

Maar seks is in Nederland toch allang geen taboe meer?

“Vergeet dat maar. Sommige cliënten komen hier via een huisarts of specialist, maar de doorverwijzing is soms maanden oud. Als je praat over je seksbeleving geef je natuurlijk ook het meest intieme van jezelf bloot. En zeker bij problemen met seksualiteit moeten mensen vaak eerst de nodige schaamte overwinnen. In mijn praktijk waarborg ik anonimiteit en discretie. De wacht-en spreekkamer zijn gescheiden, niemand komt elkaar hier tegen.”

Tips voor uitgebluste stellen?

“Tijd is altijd een probleem. Mensen investeren niet meer in elkaar. Ik zeg altijd: het voorspel begint al bij het ontbijt. Om stellen te leren weer interesse te tonen, laat ik ze kaartjes maken met grote en kleine wensen. Per week moeten ze om beurten iets verwezenlijken, of dat nou een strandwandeling is, een film kijken samen of iets erotisch., Het gaat om exclusieve aandacht. Ooit had een man dertig keer dezelfde wens op z’n kaartjes geschreven: wilde seks. Achteraf heb ik daar met dat echtpaar vreselijk om gelachen.”

Waar ligt jouw grens of je iemand wel of niet behandelt? 

“In de loop der jaren kijk je niet meer zo gauw ergens van op. Maar mensen met een achterliggende psychiatrische stoornis verwijs ik altijd door, die hebben echt gespecialiseerde hulp nodig.”

Samen met een advocaat/mediator werken, hoe gaat dat? 

“We maken samen de balans op van een relatie, waarbij stellen overigens zelf hun conclusie moeten trekken. In een dagdeel proberen we elk vanuit onze expertise samen met een echtpaar de relatie te analyseren om erachter te komen of ze samen willen blijven, of samen willen scheiden. Want goed uit elkaar gaan, voorkomt ook veel ellende. Zeker als er kinderen in het spel zijn, zoiets moet ook respectvol gebeuren. Overigens kan iemand zich ook individueel melden als ze zich afvragen of ze wel met hun moeten doorgaan.”

Hoe is jouw band met de media ontstaan? 

“Ik ben ook woordvoerder voor Durex en heb recent bijvoorbeeld geprobeerd drogisterijen te enthousiasmeren voor de verkoop van erotische stimulators. Overigens een groot succes, de vibrators gaan daar als warme broodjes over de toonbank. Als je eenmaal gevraagd wordt als ‘deskundige’, pikken anderen dat weer op. Voordat je het weet, sta je maandelijks in bladen. Ook heb ik een tijdje bij het middagmagazine bij de Tros op tv tips gegeven. Zo rol je vanzelf van het een in het ander. Maar ik ben niet zo mediageil dat ik overal aan meedoe, het moet wel integer zijn. Er zijn genoeg platte tv-programma’s waar ik nee tegen zeg. “

Is het nou altijd zo dat vrouwen nooit willen en mannen altijd zin hebben in seks? 

“Integendeel, ook mannen hebben steeds vaker geen lust meer. Vaak speelt een hoge prestatiedruk een rol. Ook hebben veel stellen al jaren geen seks meer, dat is toch ook nog een taboe. Geregeld komt het voor dat een paar samen binnenkomt, de man op de vrouw wijst en zegt: daar zit het probleem. Dat zegt al genoeg. Voor vrouwen is het belangrijk, dat eerst de relatie goed zit en daarna komt de seks. Mannen redeneren vaak andersom: als ze vaak seks hebben, is het huwelijk in orde. De kunst is om te zorgen dat mensen meer begrip krijgen voor elkaar.”

Wat nou als je meteen ziet dat er geen redden meer aan is? 

“Tuurlijk gebeurt dat ook. Maar uiteindelijk is het een beslissing die mijn cliënten zelf nemen. Overigens denken veel mensen dat ik alleen maar problemen behandel die met gebrek aan lust te maken hebben. Maar ook vaginisme en trauma’s na verkrachting komen voor, net als vroegtijdige zaadlozingen of medisch gerelateerde hulpvragen. Ik doe meer dan tips geven voor betere seks.”

Henriëtte Schoones,  is seksuoloog en relatietherapeut. “Waren we maar eerder gekomen,” verzuchten mijn cliënten regelmatig. Relatietherapie wordt vaak gezien als laatste redmiddel. Veel stellen willen eerst zelf een oplossing zoeken. Maar soms zitten partners zo verstrikt in hun eigen woede dat ze er zonder hulp niet meer uitkomen. Dan kunnen ze alleen nog maar schreeuwen of zwijgen. Soms laten ze het er maar bij zitten, en wordt de verwijdering alleen maar groter. Zoals bij Paulien, moeder van drie kinderen en al negen jaar getrouwd met Martijn. Ze was verliefd geworden op een collega. Hoe had het zover kunnen komen? Martijn werkte fulltime, zijzelf vier dagen per week. Het contact beperkte zich tot de opvang van de kinderen en het huishouden. En Paulien stond onderaan het prioriteitenlijstje van Martijn, vond ze. Sex hadden ze al maanden niet meer. En toen was er een man in haar leven gekomen die haar wel alle aandacht gaf. Totaal ontredderd zat Martijn bij mij in de praktijk. Hij wilde er alles aan doen om zijn relatie te redden. En Paulien wilde uitzoeken met wie ze verder moest. Omdat ze allebei wilden werken aan verbetering, kwam het goed. 

Maar soms is een relatie niet meer te redden. Laatst had een vrouw haar man zover gekregen dat hij meeging naar de relatietherapie. Hij kwam binnen, wees naar zijn vrouw en zei: daar zit het probleem. Vervolgens hing hij onderuitgezakt op de stoel, geen moment bereid naar zijn eigen aandeel te kijken. Omdat ik voelde dat hij iets achterhield, volgde ere een gesprek alleen met hem. Hij bleek verliefd op een ander en wat hem betrof was de keuze gemaakt: hij zou zijn vrouw verlaten. De relatietherapie gebruikte hij om het verbreken van de relatie te rechtvaardigen. Ik ben begonnen als seksuoloog, maar merkte steeds vaker dat achter de klachten van cliënten relationele problemen zaten. Partners die al jaren geen sex meer hadden omdat ze elkaar zagen als broer en zus. Daarom ben ik ook als relatietherapeut gaan werken. Ik praat over het meest intieme van de mens: de relatie en seksualiteit. Mooier werk bestaat toch niet?

Soms krijg ik jaren later nog geboortekaartjes van mensen uit de praktijk. Mijn jongste cliënt is zeventien jaar, mijn oudste cliënt nadert de negentig. Miscommunicatie is het grootste probleem. Daarna volgen seksuele problemen en verliefd worden op een ander. Als een relatie niet meer werkt, is het de moeite waard om als partners goed afscheid van elkaar te nemen. Je hebt toch al die jaren geïnvesteerd, waarom zou je dat nu opeens niet meer doen?

Het werk heeft me veranderd. Ik ijk eerder naar iemands positieve eigenschappen dan naar zijn tekortkomingen. Veel stellen die lang bij elkaar zijn, verliezen die mooie eigenschappen van de ander uit het oog. Het is onmogelijk al je persoonlijke behoeften uit een relatie te halen. Je moet besluiten welke belangrijkste zijn. En als je die kunt vervullen mag je dik tevreden zijn.

Henriëtte Schoones heeft een praktijk voor seksuologie en relatieproblematiek. “Soms vraag ik: wat vindt jou nog aan haar? Dan hoor je pijnlijke dingen. Een man die zegt dat zijn overhemden altijd zo fijn gestreken in de kast hangen. Op zulke momenten zit met kromme tenen.

Vrienden denken soms dat ik ‘s ochtends om acht uur al over sex begin te praten. Terwijl een groot deel van mijn werk juist bestaat uit geruststellen en het vragen naar iemands achtergrond. Mensen willen horen dat ze niet abnormaal zijn. Mijn jongste cliënt is een meisje van vijftien. Haar vriendje hoort rappers op MTV zingen over anale seks en zegt dat iedere vrouw dat wil. Zij vindt het eng, maar is bang hem kwijt te raken. Als we niet oppassen zijn we zo weer terug bij af.

Het meest voorkomende probleem is het verschil in zin. Daarbij wordt degene die het minst zin heeft altijd aangemerkt als probleemgeval. Ik zie nooit iemand die zegt: ‘Ik heb meer zin in sex dan mijn partner, daar wil ik vanaf.’ Bij stellen die al langer samen zijn is het vaak alles of niets. Sommige vrouwen zoeken al liever geen toenadering, ‘anders verwacht hij weer sex.’ Of ze denken dat ze en orgasme moeten krijgen.

Het werk heeft me vrijer gemaakt waar het sex betreft. Soms moet ik oppassen voor beroepsdeformatie. Dan vraag ik aan mijn zoon van achttien of hij het nog heeft gedaan. En hoor ik: ‘Gatverdamme mam, dat gaat je niks aan.’

Ervaringen

Annemarie (35, projectmanager, 8 jaar getrouwd, heeft een affaire van een jaar): “Ik wil mijn man voor geen goud kwijt, maar toen het gebeurde, leefden we volledig langs elkaar heen. Achteraf gezien was het een enorme behoefte aan sexueel experimenteren.”

Carina (31. jurist, single, frequent vreemdganger): “De rush. Maar ook wel eens uit wraak. Mijn vriend deed het ook, maar ik wilde niet weg bij hem. Hij bedroog mij, dus deed ik het terug.”

Ingrid (34, administratief medewerker, gescheiden, heeft een affaire gehad) “Simpel: ik werd verliefd op een ander.” Anneke (35, secretaresse, getrouwd, is een keer vreemdgegaan): “Mijn man was veel weg. Ik was vatbaar. Toen de man van een vriendin mij versierde, liep ik er met open ogen in.”

De sexuologe:’Soms kun je er als stel sterker uitkomen, maar de meeste relaties overleven vreemdgaan niet’

Betty (33, kapster, gescheiden, is een keer vreemdgegaan): “Als je jaren achter elkaar naar beneden wordt gehaald in je huwelijk, ga je op zoek naar aandacht. Iemand vond mij bijzonder en dat gaf een heel fijn gevoel.”

Ellen (36. horecamedewerkster, 13 jaar getrouwd, twee slippertjes) “Pure spanning en lust.”

Corinne (29, sportinstructrice, frequent vreemdganger): “Altijd met mijn allereerste vriendje die ik niet uit mijn hart kon krijgen. Uiteindelijk zijn we getrouwd.”

Maria (31. kantoorbaan, getrouwd, heeft vier affaires via internet gehad): “Het heeft te maken met iets voor mezelf hebben. Ik spreek het liefst af met gebonden mannen, want die staan er hetzelfde in als ik: mijn huwelijk staat bovenaan.”

Marjon (33, arts, woont samen, heeft een affaire) “Het klinkt heel plat, maar het is puur sex. Eens in de twee maanden ben ik in the mood voor wilde sex: vastbinden, vibrator en geile praat. Mijn vriend heeft daar niks mee.”

Marijke (26, verpleegkundige, single, heeft een affaire gehad): “Ik hou van aandacht en vind het een heerlijk gevoel om begeerd te worden.”

Henriëtte Schoones

De sexuologe: ‘Biologisch gezien zijn we net apen en die zijn niet monogaam’

Sexuologe Henriëtte Schoones: “Het is vrij eenvoudig: of je nu LAT, samenwoont of getrouwd bent, als je vreemdgaat, bedrieg je je partner. Ik onderscheid drie soorten vreemdgaan: een avontuurtje, een serieuze buitenechtelijke relatie en structureel vreemdgaan. Een avontuurtje wordt vaak ervaren als iets dat je ‘overkomt’ en heeft meestal te maken met spanning en lust.

De andere soorten houden bijna altijd een bewust besluit in. Een buitenechtelijke relatie kan voortkomen uit verliefdheid, of omdat je iets mist in je relatie.

Structureel vreemdgaan duidt vaak op dieperliggende problemen met intimiteit en onzekerheid. Verschillende omstandigheden kunnen leiden tot vreemdgaan. Spanning is een belangrijke factor: wat niet ‘mag’ is prikkelend. Sexuele en relationele onvrede met een vaste partner spelen ook vaak een rol. Of behoefte aan waardering – als je in je relatie te weinig liefde en waardering voelt, kan dat overslaan in het verlangen naar een ander. Soms is vreemdgaan ook simpelweg de behoefte aan sexuele afwisseling. Belangrijk is om altijd alert te blijven.

Krijg je gaandeweg steeds minder zin in sex met je vaste partner en merk je dat hij ook niet tevreden is? Trek dan aan de bel. Vaak zie je dat stellen juist minder gaan communiceren en meer alleen gaan doen. Dan blijft er steeds minder ‘samen’ over -ook in bed.”

Liegen en bedriegen

Carina: “Als hij ernaar vroeg, ontkende ik glashard in alle toonsoorten.”

Laura (28, kantoorbaan, een jaar getrouwd geweest, ging twee keer vreemd): “Ik werd steeds gehaaider. Een nachtje hotel was een avond stappen met vriendinnen. Op mijn vrije vrijdag ging ik zogenaamd de hele dag shoppen.”

Lydia (30, docent, getrouwd, heeft een affaire van een jaar gehad): “We spraken af bij mij thuis, op een hotelkamer of in de duinen.

Uit voorzorg hadden we besloten om elkaar nooit te bellen. Al het contact liep via onze privé-mail.”

Anna (27, redacteur, samenwonend, had een slippertje): “Ik heb niets verteld en hoop dat hij er nooit achter zal komen.”

Marjon: “Ik kan het makkelijk geheim houden, maar merk wel dat ik na een ontmoeting met mijn minnaar extra lief tegen mijn vriend doe. Vriendinnen vertel ik niets, want ik wil niemand in een lastige situatie brengen.”

Sexuologe Henriëtte Schoones: “Vrouwen kunnen goed manipuleren. Ze willen de ander niet kwetsen, zijn bang voor ruzie of willen de partner niet kwijt raken. Als je met het eerste leugentje wegkomt, is vaak het hek van de dam.”

Wie nam het initiatief?

Laura: “Beide keren was ‘t met een collega op kantoor. Het begon met onschuldige sms’jes, maar de gesprekken gingen al snel over sex. Bij de eerste keer liep de spanning zo hoog op dat ik in een opwelling onder zijn bureau ben gaan zitten. De rest kun je wel raden.” Maria: “Ik leerde mannen kennen via het internet. Je stuurt elkaar een foto of ziet elkaar via de webcam. Als het klikt, spreken we af. Initiatief gaat gelijk op.”

Marjon: “We ontmoetten elkaar op een congres. Na een drankje in de bar ging ik naar mijn kamer. In de lift kreeg ik een
sms’je: ‘Jammer dat je weg bent’.Van het één kwam het ander.”

Marijke: “Het gebeurde met mijn ex-vriend. Hij nam het initiatief, maar ik stemde wel makkelijk toe.”

En? Spijt?

Anna: “Nee, en ik voel me ook niet schuldig. Het is wel iets waar ik mijn leven lang mee zal moeten leven.”

Annemarie: “Ik voelde me schuldig, slecht en verdorven. Ik zag mezelf doen, wat ik bij anderen veroordeelde. Als gevolg trok ik mezelf terug. Als we sex hadden, lag ik er als een zoutzak bij.”

Ellen: “Ik voel me absoluut niet schuldig.

Mijn man weet er van. Hij is 50, kan goed relativeren en gunt mij de erotische uitstapjes. Het gebeurt ook niet iedere dag.” Sabine (33, huisvrouw, gescheiden, een keer vreemdgegaan): “Ik heb meer dan genoeg mijn best gedaan voor mijn huwelijk: de koek was gewoon op.”

Lydia: “Tijdens de affaire had ik nergens last van – het voelde te leuk en goed. Pas nadat hij de affaire beëindigde, kreeg ik spijt.” Heleen (34, secretaresse, 13 jaar getrouwd, twee affaires gehad) “Als je samen bent met je minnaar denk je nergens aan. Dat komt pas achteraf. Het valt niet goed te praten.” Marjon: “Ik heb zelden last van mijn geweten. Mijn vriend houdt niet van de soort sex die ik met mijn minnaar heb.”

Marijke: “Als ik terugkwam van een afspraakje was ik extra lief tegen mijn vriend. Gaf ik hem massages en zo.”

Sexuologe Henriëtte Schoones: “Er wordt nogal met de definitie ‘vreemdgaan’ gerommeld.

Slechte smoezen

De bedrogen partij laat zich niet zomaar in de luren leggen. De vreemdgangers komen dan soms ook wel met doorzichtige smoezen en slappe excuses aanzetten…

• “Ach, het is alleen maar onschuldig msn-en. Wat stelt dat nou voor?” (Terwijl hij al maanden ‘onschuldig’ vreemdging)

• “Volgens mij heb jij een ander!” (Ofwel: de verdediging is de beste aanval)

• “Dat is jééren geleden.” (Na de vondst van belastende foto’s. Helaas voor hem had ie op de snapshots z’n pas aangeschafte overhemd aan)

• “Nee joh, da’s de vriendin van Pieter. Die gaat altijd bij Jan en alleman op schoot zitten. Rare griet, he?”

• ” Een echte man heeft dat af en toe nodig.”

• “Schat, ik moet de hele nacht verwerken. Ach, als ik slaap krijgt, zet ik wel een paar stoelen tegen elkaar.”

• “Ik wilde eigenlijk allang dat het stopte, maar ze manipuleerde en bedreigde me. Ik was bang dat ze jou zou inlichten, dus ik had geen keus.”

• “De sex was echt heel slecht. Met jou is alles veel fijner.”

• “Jij ziet echt dingen die er niet zijn.

• “Ik weet niet waarom ik het deed. Het zal wel iets met mijn jeugd te maken hebben.”

Als er niet wordt geneukt, maar er is wel orale sex dan noemen sommigen het geen vreemdgaan. Voor anderen is tongzoenen al vreemdgaan. Die vage definitie is een manier om het geweten te sussen. Toch voelen de meeste vreemdgangers zich enorm schuldig. Ze compenseren dat door koel te doen of juist extreem aanhankelijk. Je komt er vanaf door je kwetsbaar op te stellen naar je partner. Praat over je schuldgevoelens, dat is uiteindelijk beter dan het op een andere, vaak destructieve manier, te compenseren.”

En daarna?

Lydia: “Toen de affaire voorbij was, zat ik zo in de knoop met mezelf dat ik alles aan mijn man heb opgebiecht. Hij weet alleen niet precies hoe lang het heeft geduurd. Het is moeilijk, maar ik zal er alles aan doen om te voorkomen dat het nog een keer gebeurt en hoop dat hij me het vertrouwen weer geeft.” Annemarie: “Het feit dat mijn man en ik er samen uit zijn gekomen, heeft mij veel zekerheid gegeven. Ik heb meer vertrouwen.”

Vriendinnen vertel ik niks, want ik wil niemand in een lastige situatie brengen’ Marjan (33, heeft een affaire) in mezelf en vooral: in ons.”

Heleen: “Ik heb mijn man verlaten voor mijn minnaar. Toen het niet werkte, ben ik weer teruggegaan, maar het is nooit meer hetzelfde geworden.”

Anna (29, vormgeefster, single, een slippertje gehad): “Een kennis had me gezien en vertelde het aan mijn ex. Hij heeft me zonder pardon aan de kant gezet. Ik heb nog steeds spijt als haren op mijn hoofd.”

Sexuologe Henriëtte Schoones: “Na het ontdekken van overspel ontstaat er vaak een heftige crisis in de relatie. De ontrouwe partner voelt zich schuldig en is bang de ander kwijt te raken. De bedrogene voelt zich boos,
afgewezen en gekwetst. Vaak overleeft de relatie het vreemdgaan niet, maar soms kun je er ook sterker uitkomen. Al kost het tijd om het vertrouwen te herstellen. Maar alleen als beide partners er echt voor willen gaan.”

Iets van geleerd?

Annemarie: “Pas toen ik het had opgebiecht en we erover praatten, zagen we dat we veel te weinig met elkaar communiceerden. Ik kwam erachter dat mijn minnaar een gemis

‘Een kennis zag ons en vertelde het door. Mijn vriend zette me zonder pardon aan de kant’ Anna (29, een keer vreemdgegaan) symboliseerde: de ontdekkingstocht naar mezelf door intiem te zijn met een ander.

De pijn die het opgeleverd heeft, was vreselijk, maar het heeft dingen opengebroken en in beweging gezet. Mijn man en ik hebben bewuster dan ooit voor elkaar gekozen.”

Sabine: “In die ene nacht heb ik meer intimiteit beleefd met mijn minnaar dan ik ooit met mijn man heb gekend. Ineens wist ik dat mijn huwelijk niet meer te redden viel.” Liesbeth (22, student, single, had een slippertje): “Ik heb er heel veel van geleerd. Ik zou het nooit meer doen, maar ben wel enorm blij dat mijn relatie erdoor is uitgegaan. Ik zie nu dat we niet bij elkaar pasten.”

Sexuologe Henriëtte Schoones: “Vreemdgaan kan je wakker schudden: er is iets aan de hand, we moeten aan de relatie werken. Het is daarom verstandig niet direct na uitkomst van het overspel rigoureuze beslissingen te nemen waar je later spijt van kunt krijgen. Neem de tijd om na te gaan waar het fout is gegaan, en te kijken of je nog met elkaar verder wilt. Als er genoeg liefde is en je goed met elkaar in gesprek blijft, kan de relatie verdieping krijgen.”

Nu weer monogaam?

Annemarie: “Mijn man en ik hebben allebei het idee van monogamie losgelaten. Het kan gewoon gebeuren dat je verliefd wordt op een ander en dat soort gevoelens onderdrukken geeft alleen maar heel veel spanning en schuldgevoel. Samen kijken we nu stapje voor stapje hoe we ons niet monogame leven in kunnen delen. We gaan bijvoorbeeld af en toe naar privé-feestjes en hebben een keer afgesproken met een schat van een man. Wel is nu helemaal duidelijk dat mijn man met stip op nummer een staat.”

Laura: “Ik ben bang dat ik het altijd zal blijven doen.”

Ingrid: “Volgens mij kun je niet van jezelf zeggen dat je monogaam bent. Ik had nooit verwacht dat ik vreemd zou gaan. Ik denk wel dat het alleen gebeurt als er iets mis zit in je relatie.”

Maria: “Mijn relatie staat bovenaan, maar af en toe over de schutting kijken, is heel aanlokkelijk.”

Liesbeth: “Als iemand de ware is, spreekt monogamie voor zich. Dan kun je niet vreemdgaan.”

Marjon: “Ik ben tot op zekere hoogte monogaam: ik deel mijn leven met één man. Ik heb alleen af en toe sex met een ander.”

‘In een nacht beleefde ik zoveel intimiteit. Toen wist ik: mijn huwelijk is niet meer te redden’ Sabine (33, ging een keer vreemd)

Sexuologe Henriëtte Schoones: “Volgens onderzoek van Durex gaat een kwart van de mannen en vrouwen vreemd. Vrouwen doen dus niet meer onder voor mannen. Biologisch gezien zijn mensen net apen en die zijn niet monogaam. De meesten van ons inden het fijn om door meerdere mensen begeerd worden.”

WAAROM? Omdat ik kort na mijn sessie met André een date had en toch weer voor Oud-Hollandsche pornosex ging, in plaats van liefdevolle erotiek.

WAAR IS HET? In Tiel, maar seksuologen vind je door heel het land.

Eerlijk is eerlijk,ik ben niet zo van de therapie. Maar goed, mijn vrienden vinden het blijkbaar nodig en daarom zit ik nu in de sfeervolle praktijk van Henriette in een prachtig oud stadspand.
Ze draagt geen witte doktersjas, maar een wit bontje (fauxfur, gelukkig). Mijn summiere ervaring met therapeuten is dat ze afstandelijk zijn, maar ik voel me direct thuis. Ik lig ook niet letterlijk op een divan, maar we zitten in een huiskamerachtige setting.
“Vertel, waarom wil je praten.” Ik zucht en begin te vertellen. Wel een half uur lang. Het is niet eng. Integendeel. Het voelt bevrijdend om alles te kunnen zeggen zonder dat je vriendinnen je vreemd aankijken of die smeuïge informatie later tegen je gebruiken. Ik hoef me niet te schamen en dat doe ik ook niet. Zeker niet wanneer ze zegt dat ze steeds meer jonge vrouwen spreekt die grotendeels dezelfde problematiek hebben als ik. Want ja, dat er een issue is, dat kunnen we nu wel vaststellen. Henriette zegt dat ik geen medisch probleem heb. “Alles doet het bij jou, dus dat is het niet. Maar waar komt jouw prestatie gerichte sexbeleving vandaan? Een orgasme krijgen, is je overgeven aan een man en aan het moment. Waarom heb je daar moeite mee?”

Ja hoor, daar komen de tranen. Ik houd er nooit zo van wanneer mensen hun verleden de schuld geven van hun huidige problemen. Deal with it, drama queens maar dat doe ik zelf blijkbaar ook niet. Sterker nog, ik heb de relatie met mijn eerste liefde nooit verwerkt.
Hij was niet goed voor me, heeft me diep gekwetst en ik ben veel te lang gebleven. Die machteloosheid, pijn en frustratie wil ik nooit meer meemaken. “En dat voorkom je door mannen niet meer toe te laten. Je trekt een grens omdat je ze
niet onvoorwaardelijk kunt vertrouwen. Dat ervaar jij als veilig.” Daar heeft Henriette absoluut een punt en de eerste jaren na de breuk was dat allemaal
prima. Ik was niet toe aan vastigheid. Maar nu wel. En als ik ooit weer een vaste relatie wil, moet ik met de billen bloot. Niet alleen letterlijk. Maar ook figuurlijk. Dus minder porno sex en iets meer praten.

WAT HEB IK GELEERD? Dat therapie ontzettend lekker is. En dat ik me over moet durven geven. Door een man volledig toe te laten, stel ik me kwetsbaar op. Mocht het misgaan, dan mag dat niets doen met mijn zelfbeeld. En dat lijkt nu het probleem… Ook het pleasen in bed kwam aan de orde. Dat is een gevalletje ‘Zie je hoe leuk, lekker, lief en geil ik ben? Verlaat me nooit, oké?’
En dat is niet goed. En verwarrend. Ook voor mijn vriendjes van het moment.
Praten lucht op. Gewoon zeggen wat je denkt en voelt en een paar begrip¬volle ogen zien die je niet veroordelen.
Je gaat niet ‘even’ in therapie. Ik voelde me de rest van de dag een beetje verward. Daarom wacht ik met een volgende sessie tot ik het wat rustiger heb.
AANRADER? Ja! Voor iedereen. Als je een sexuele of relationele vraag hebt, kan een seksuoloog vast verder helpen. Het kan sowieso geen kwaad.

 Nou, vriendin Karin had gelijk. Het ligt ook aan mij dat klaarkomen bij een man niet vaak lukt. Sindsdien heb ik nog geen lover gehad, maar ik ben wel met een leuke man aan het daten. Ik voer de spanning een beetje op (hoe tantra!) tót ik voldoende vertrouwen heb in hem en in mijzelf om me volledig te laten gaan. En als klaarkomen niet direct lukt, vind ik dat prima. Gewoon een kwestie van veel oefenen.

OOK OP ZOEK NAAR JE ORGASME?

Omschrijf vooraf goed je gevoel, wat je wilt bereiken en wat je verwacht van jouw sessie of therapie. Communiceer dat ook naar de professional.
Voelt het niet goed, ga dan weg. Masseurs zijn afhankelijk van jouw energie en als jij er niet voor openstaat, gaat het niet werken. Neem eventueel een eerste keer een vriendin mee als je het spannend vindt. Drink samen bij de masseur een kop thee en als het veilig voelt, mag ze je een uurtje of twee later weer ophalen.
Ook voor therapie geldt dat je je goed moet voelen bij de seksuoloog of psycholoog. Met Henriette had ik direct een klik en ze mocht meteen alles van me weten. Mocht je geen match zijn met je deskundige, schroom niet om het aan te geven en verder te kijken. Zonde om het direct op te geven, als je die eerste stap hebt gezet.

Heb je een partner, vraag hem dan eens of hij het ziet zitten om samen een massagecursus te volgen, cosmo

We gaan er niet om liegen: mannen hebben over het algemeen nog steeds vaker zin in sex dan vrouwen. Reden: testosteron. Ze denken vaker aan sex, ze zijn sneller sexueel geprikkeld, ze zijn visueler ingesteld dan wij; het bekende biologische praatje. Maar, zo signaleren sexuologen, een groeiend aantal jonge mannen ziet sex niet meer zitten. En dat baart ons toch wat zorgen!

Sexuologe Henriëtte Schoones spreekt dagelijks dertigers in haar praktijk die nog nauwelijks samen sex hebben. Het ene stel doet het om de zes weken, anderen komen niet verder dan één keer per jaar. Minder verrassend is dat dit vooral stellen zijn met jonge kinderen. “Kinderen zijn het beste voorbehoedmiddel,” aldus Schoones. “En werk. In feite komt het erop neer dat stellen te weinig tijd voor elkaar nemen. Ze komen thuis, zorgen voor de kinderen, ploffen moe op de bank en kijken de rest van de avond tv. Als ik mannen vraag wat ze nog doen met hun vrouw, kunnen ze bijna niks bedenken. Tja, zo kom je natuurlijk nooit in de stemming.

Claudia (35, administratief medewerkster) heeft al dertien jaar een relatie. Haarvriend René (38) is eigen baas en vaak te moe voor sex. “Als het aan mij ligt, hebben we drie keer in de week sex. René niet. Die is al tevreden met eens in de twee weken. Als hij thuiskomt, is ie doodmoe. Ik snap het wel, maar ik vind het behoorlijk irritant. Ik kan echt chagrijnig worden als ik geen sex krijg. Ik word kribbig, kortaf, en dat merkt René natuurlijk. Hij maakt er vaak grapjes over. Zo van: ‘0, moet je weer. Nou, vanavond dan maar.’ De sex is dan geweldig, maar de spontaniteit gaat er zo wel vanaf.

Soms word ik heel pissig. Dan dreig ik met vreemdgaan, wat natuurlijk heel erg is. Maar het doet hem niks. Hij is zó zelfverzekerd. Maar ik denk dat hij het onderschat. Eerlijk gezegd durf ik ook niet te zeggen hoeveel
problemen ik ermee heb. Ik kan toch niet tegen hem zeggen dat ik fantaseer over die leuke collega, en dat ik diep in mijn hart best zou willen vreemdgaan?

Ik wil gewoon méér! Ik probeer wel eens wat, hoor. Dan stel ik voor om een trio te doen. Met twee vrouwen, zodat het niet bedreigend voor hem zal zijn. Maar daar wil ie niks van weten.

Het lukt me niet eens om samen een pornofilm te kijken! Dan zegt ie: ‘Ik heb jou toch?’ Voor veel vrouwen zou hij misschien de ideale man zijn, maar van mij mag het wel wat spannender allemaal. Hij beweert zelfs dat hij nooit masturbeert. Sterker nog: hij vindt het vervelend als ik masturbeer! Daarom doe ik het stiekem.

Daarbij komt volgens Schoones dat we veel te veel van elkaar verwachten. Oók van onze mannen. “Een man moet status hebben, lekker verdienen, een goede vader zijn, hij moet over zijn gevoelens kunnen praten èn hij moet goed in bed zijn; je zou bijna medelijden met hem krijgen. En dan zijn er ook nog vrouwen die hun man verbaal castreren. Opmerkingen maken als: ‘kun je ‘m niet omhoog krijgen’, ‘je doet het niet goed’, of’weet je nou nog niet hoe ik het lekker vind’. Dan gaat faalangst een rol spelen. Het gevoel van: ik doe het toch nooit goed. Mannen zijn heel gevoelig voor dit soort kritiek. Het zijn geen robots.”

Zodra er kinderen komen, wordt alles minder, bleek uit ons grote jubileumonderzoek in 2007. Ons relatiegeluk gaat achteruit, de controle over ons leven neemt af, persoonlijke ontwikkeling en uiterlijk gaan achteruit en last but not least ook ons seksleven wordt fors minder: de waardering ervoor zakt van een 7,5 naar een 6,8.

Een wereldwijd Durex-onderzoek uit 2007/2008 onder 26.000 mensen wijst iets anders uit. Het hebben van kinderen heeft geen negatieve invloed op seksuele tevredenheid, zo bleek. Dave Verzantvoort van Durex verbaasde zich over de uitkomst: ‘Wij vonden dit opmerkelijk, vooral omdat uit ónze producttesten blijkt dat ouders met jongere kinderen juist op zoek zijn naar plezierverhogende producten om hun ingedutte seksleven een nieuwe impuls te geven

Seksuoloog en relatietherapeut Henriëtte Schoones van seksuologie.nl komt in haar praktijk veel van die jonge ouders tegen. ‘Jonge kinderen en de bevalling kunnen een grote impact hebben op je (seksuele) relatie. Bij veel jonge ouders staat de seks op een laag pitje. Je energie gaat op aan de kinderen, het huishouden en je werk. Je partner en seks staan vaak onderaan op het prioriteitenlijstje. Kleine kinderen zijn een goed voorbehoedsmiddel, want van een florerende seksuele relatie is vaak geen sprake meer. Verder kunnen bij de vrouw ook fysieke klachten een rol spelen. Kortom: voor een goed seksleven moet je zowel geestelijk als lichamelijk als relationeel goed in je vel zitten.’

Moeder en minnares

Direct na de bevalling heb je vaak geen zin in een polonaise aan je lijf. Nee, hèhè, je hebt net een tennisbal door je neus geblazen, om Daphne Deckers maar weer te citeren. Bovendien heb je een heel nieuw leven gekregen waarin je de hele dag in de weer bent met voeden, poepluiers en slaapjes. Niet bepaald erotiserend. Daar komt ook nog eens bij dat je allerlei nieuwe gevoelens en zorgen hebt, die je – eenmaal in bed – niet zo maar loslaat.

Seksuoloog Schoones: ‘Veel vrouwen vinden het lastig om die knop om te zetten. Seks zit vaak niet in je hoofd omdat er zoveel gezorgd en geregeld moet worden.’ Bij mannen werkt het net even anders. Je hoeft vaak maar met je vingers te knippen om ze opgewonden te krijgen. ‘Dat is hun testosteron,’ legt Henriëtte uit. ‘Dat speelt hierbij een belangrijke rol. Bovendien zijn mannen visueel veel sneller geprikkeld dan vrouwen.’

‘Mannen vrijen bovendien om te ontspannen, terwijl vrouwen ontspannen moeten zijn om te kunnen vrijen,’ vult Hanni Jagtman van de erotische winkel Mail & Female aan.’Dat je even geen zin hebt in seks is logisch. Maar na verloop van tijd is het heel belangrijk om de seks weer op te pakken. Het is iets wat je jezelf niet mag ontzeggen. Het is een belangrijk aspect van het vrouw zijn en van een relatie. En de verantwoordelijkheid om het weer leuk te maken ligt ook bij jou! Je hoeft niet direct weer te vrijen, maar het is wel van belang om intiem met elkaar te zijn. Dan is de drempel tot seksueel contact ook lager.’

Klaar voor de seks

Naast het feit dat het dus lastig kan zijn om je hoofd op seks te zetten, spelen soms ook fysieke problemen een rol. Schoonens: ‘Denk aan vaginale droogheid, een pijnlijke vagina na’een knip of scheur tijdens de bevalling, bekkenproblemen en urineverlies.’ Henriëtte adviseert vrouwen zelfs om zich voor ‘de eerste keer’ te laten onderzoeken om na te gaan of alles ‘down under’ oké is. ‘Als je eenmaal pijn voelt tijdens het vrijen, kun je de volgende keer juist anticiperen op die pijn waardoor je de bekkenbodemspieren gaat aanspannen. Dan voel je juist pijn. Je moet voorkomen dat je in een vicieuze cirkel terecht komt van angst, spanning en pijn.’

Vind je zo’n medisch onderzoek te ver gaan? Het kan ook makkelijker: ‘Wat kan helpen, is om die eerste keer een goed glijmiddel te gebruiken. Na de bevalling komt de natuurlijke vaginale afscheiding pas na verloop van tijd weer op gang. Dat kan een paar weken duren, maar ook een paar maanden. En als je borstvoeding geeft, duurt het langer omdat de natuurlijke bevochtiging afneemt. En ook spanning en stress zorgen ervoor dat je minder vocht produceert. Als het na verloop van tijd nog niet goed op gang komt, is er misschien iets anders aan de hand en kun je beter even naar je huisarts gaan. Verder is het goed om je bekkenbodemspieren te trainen. Eigenlijk moet je hier al mee beginnen voordat je zwanger wordt. Na de bevalling is training zeker aan te raden om urineverlies en andere ongemakken te voorkomen. Als het in je eentje niet lukt, kun je daarvoor naar een fysiotherapeut gaan of zwangerschapsgym volgen.’

Frustraties in plaats van lust

Sommige vrouwen vinden hun man na de bevalling niet meer aantrekkelijk. De seksuoloog: ‘Dat wil dat niet altijd zeggen dat het aan die man ligt. Als je een kind hebt gekregen, mag je er rustig een jaar uittrekken voordat je weer helemaal jezelf bent. Je kunt in deze periode zo labiel zijn dat je aan alles twijfelt. Zelfs aan je man.’

Ook als hij tegenvalt als vader of als jij andere verwachtingen van hem hebt, kan dat een aanslag zijn op je lustgevoelens. ‘Zorg dat je elkaar geen verwijten maakt of dat je je frustratie opkropt. Probeer ook niet te zeggen: ‘Jij doet nooit wat’, maar ‘Ik zou graag willen dat jij de fles om 23.00 uur geeft’. En niet: ‘Jij wilt altijd seks als ik moe ben’, maar ‘Zullen we vroeger naar bed gaan, dan heb ik nog wat energie over voor jou.’

Vergeet niet dat het krijgen van een kind een behoorlijke impact heeft op je relatie. De man moet vooral niet gaan pushen. Eigenlijk helpt het als hij zo lief mogelijk voor je is, ook al voelt hij zich afgewezen.

Andersom kan het ook zo zijn dat hij jou misschien niet meer zo aantrekkelijk vindt, omdat je niet meer de vrouw bent op wie hij verliefd werd. Want ook jij verandert na de komst van een kind. Gelukkig zie ik in mijn praktijk dat het met 99 van de 100 stellen vroeg of laat weer goed komt met het seksleven. Maar dat kan dus écht wel even duren.

En als je na een jaar of langer je man nog steeds niet seksueel aantrekkelijk vindt, of andersom, moet je je misschien afvragen of je dat voor je zwangerschap al wel vond. Als het toen al niet goed zat, kun je niet verwachten dat het dan nu wel zo is.’

Zo hou je het leuk

Allemaal leuk en aardig, maar hoe gaan we ‘het’ weer doen?! Volgens Schoones is het vooral belangrijk om samen over seks te blijven praten. ‘Als je samen kookt, overleg je ook wat je lekker en niet lekker vindt en wat nodig is om een goed gerecht klaar te maken. Zo is het met seks ook. Ga alle goede dingen na die je met elkaar hebt en doe weer eens echt moeite voor elkaar. Als je het lastig vindt om erover te beginnen, kun je dat bijvoorbeeld doen op een moment dat hij zin heeft en jij eigenlijk niet. Als je er samen echt niet uitkomt dan adviseer ik een seksuoloog in te schakelen. Zorg in ieder geval dat het niet tussen jullie in komt te staan.’

Veel stellen die in Schoones’ praktijk komen, zijn gebaat bij speeltjes in bed. ‘Meer experimenteren en variëren werkt. Denk aan verschillende stimulerende glijmiddelen, vibrators of een vingerstimulator waarmee je elkaar op een spannende manier kunt uitdagen.’ Probeer te zoeken naar iets wat bij jullie past: dat kan een pornofilm zijn, of letterlijk een voorspel. Maar doe geen dingen waar je echt geen zin in hebt en probeer niet te veel te pushen. Je hoeft echt niet in een verpleegsterspakje van de kast te springen als jij daar totaal niet opgewonden van wordt. En blijf lachen. Humor en seks gaan prima samen. Als je samen kunt lachen om een speeltje dat hapert, stimuleert dat alleen maar.’ Doorbreek je vaste vrijpatroon eens. De seksuoloog: ‘Verras elkaar. Geef elkaar eens een lekkere massage. Probeer het zo afwisselend mogelijk te houden. Als je vanuit verschillende motieven vrijt, hou je je seksleven het meest levendig. De ene keer heb je een stevige vrijpartij puur gebaseerd op lust, een andere keer zoek je juist liefde en intimiteit. Zorg dat het niet te voorspelbaar wordt, want dan sluipt de sleur erin.’ 

Voor de rubriek Man in bed spreek ik mannen in alle soorten en maten: stoere mannen, lieve mannen, kinky mannen, enzovoort. Wat me opvalt, is dat steeds meer jonge mannen nogal preuts zijn. Ze vinden dingen eng, gek of raar. Joris (27) bijvoorbeeld, die speeltjes maar niks vindt, Ruud die niks moet hebben van ‘die vieze vetzooi’ elke maand en Rik (29) die zich een ongeluk fantaseert over trio’s, maar wilde vrouwen niet kan handelen. Kan gebeuren natuurlijk, datje als man niet zo vrij bent op het sexuele vlak.

Henriette Schoones is sexuologe. Ze heeft een praktijk en geeft voorlichting aan jongeren. “Preutsheid heeft te maken met een combinatie van factoren zoals aanleg en achtergrond. Kijk bijvoorbeeld naar de invloed die de christelijke opvoeding van Bart. Als thuis naakt zijn taboe was, is de kans op ontwikkeling van preuts gedrag groter dan wanneer de badkamerdeur gewoon open stond. Daarnaast is de een van nature preutser dan de ander. Het ligt voor de hand, maar het blijft belangrijk om uit te spreken: een thuisomgeving waarin open over sex wordt gesproken en waar je mag zijn wie je bent, geeft de beste kans op zelfvertrouwen op het sexuele vlak.” In haar praktijk ziet Schoones vooral preutsheid bij jonge mannen. “Dat is logisch, want die beginnen net met experimenteren met sex. Ze zijn onzeker. Niemand is van nature een expert op sexueel gebied. Sex moetje leren, net als andere dingen. Veel mannen denken dat ze meteen de beste minnaar op aarde moeten zijn of ze denken dat vrouwen dat verwachten. Ze stellen hoge eisen aan zichzelf en als het niet goed genoeg gaat, worden ze nog onzekerder.” Beginners-preutsheid dus. Maar gaat dat niet vanzelf over met ervaring? Schoones: “Ervaren mannen kunnen een sexueel mondige vrouw inderdaad vaak beter waarderen. Ze hebben meer zelfvertrouwen in bed. Oudere mannen hebben ook meer ervaring op relatiegebied. Ze hebben vaak al langer een vaste partner of dat in het verleden gehad. Een goede band schept veiligheid. Hoe vertrouwder de partner, hoe minder preuts de sex.”

Dat verklaart niet waarom we tegenwoordig steeds meer preutse, jonge mannen tegen komen. Schoones: “Daar komt de emancipatie om de hoek kijken, vrouwen zijn de laatste decennia een stuk mondiger geworden. Ze schromen niet om kritiek te geven.

En als je als man al onzeker bent en ook nog eens erg je best doet, dan is kritiek funest. Onervaren mannen kunnen erg schrikken van mondige vrouwen in bed.”

Net als bij andere vormen van communicatie geldt bij die sexuele mondigheid een ijzeren wet: c’est le ton quifait la musique. Het gaat erom hóe je de dingen zegt. Als te duidelijke taal mannen afschrikt, moet de boodschap wat zachter verpakt worden. Anders schieten we ons doel voorbij. Wat we willen is immers een vrije, ongeremde minnaar. Dus, als we de preutse man uit zijn schulp willen helpen, moeten we behoedzaam te werk gaan. Maar hoe?

Schoones: “Mannen gedragen zich vaak preuts(er) als ze zich, om wat voor reden dan ook, niet helemaal op hun gemak voelen.

Ze zijn bang voor afwijzing. Hij zal zich minder preuts gedragen als hij zich vertrouwd en geaccepteerd voelt door het meisje. Je kunt hem helpen door hem aan te moedigen en te bevestigen. Geef bijvoorbeeld complimentjes over zijn lichaam en laat duidelijk merken dat je het fijn vindt met hem. Dwingend gedrag werkt averechts. Wil hij bepaalde sexue-le handelingen niet doen? Probeer erachter te komen waarom. Welke ideeën heeft hij? Pas als je hem begrijpt, kun je zijn onzekerheden wegnemen. Erover praten helpt. Je kunt ook samen informatie inwinnen. Het gaat erom dat hij zich ontspant in de situatie.”

Zou het echt? Is een ‘liefdevolle opvoeding’ genoeg om de preutse man over zijn onzekerheid heen te helpen? Volgens Evelien (30) wel: “Mijn vriendje was erg preuts. Hij vond dingen snel vies en was onzeker en verlegen in bed. Het was op den duur zo erg, dat ik niet meer genoot van vrijen. Op mijn verzoek hebben we deskundige hulp gezocht en zijn heel voorzichtig aan de slag gegaan met sex. Hij vond het vreselijk, een vernedering. Maar het hielp wel! e leerden dingen uitspreken en kregen allerlei opdrachten mee naar huis. Teksten om te lezen, opdrachten om uit te voeren, maar ook tips over hoe je een veilige atmosfeer schept en vertrouwen creëert. Heel langzaam leerde hij zich ontspannen in bed, en ik leerde hoe ik hem op een constructieve manier kon aanmoedigen. Niet plompverloren zeggen dat ik iets niet lekker vind, of dat het anders moet, maar laten zien hoe het anders kan en hem ‘belonen’ met complimentjes. Het klinkt zo simpel, maar het werkt echt. We zijn intiemer dan ooit. Zijn preutsheid heeft ons uiteindelijk dichter bij elkaar gebracht.” Ook Frits (35) kan zich helemaal vinden in de lieve aanpak. Frits: “Vroeger was ik erg preuts. Ik was onzeker en bang om het verkeerd te doen. Vooral orale sex vond ik lastig. Ik durfde niet te vragen hoe het moest. Waarom weet ik eigenlijk niet. Ik dacht dat ik dat gewoon hoorde te weten. Ik voelde me onhandig en dom. Wat ook meespeelde was de angst om controle te verliezen. Ik was immers
‘de man’. Het was mijn taak om haar te bevredigen. Als ik me liet gaan, zou ik de situatie niet meer in de hand hebben. Dan had ik de situatie niet meer in de hand.

Ik was heel erg gespitst op haar orgasme. Als ze niet kwam, voelde het als falen. In de loop der jaren heb ik geleerd me te ontspannen in bed. Wat hielp was een lieve vriendin die heel vrij was en alles zei wat ze vond. Van haar leerde ik dat sex niet serieus of zwaar is, maar juist leuk en luchtig. Sex is pas goed, als je jezelf laat gaan. Niet denken, maar doen. En beffen? Dat vind ik tegenwoordig het lekkerste wat er is.

Als je partner ziek wordt, kom je in een rouwproces”, zegt seksuoloog Henriëtte Schoones. “Je moet afscheid nemen van dingen die niet meer mogelijk zijn. Je moet een nieuwe invulling zoeken van je relatie. Een valkuil is dat de partner zich te veel gaat aanpassen. Blijf zoveel mogelijk je eigen dingen doen, dat komt beide partners op de lange termijn ten goede.”

Acceptatie van de beperkingen is belangrijk, volgens de deskundige. “Maar focus niet op wat er niet meer mogelijk is. Kijk wat er, ondanks de beperkingen, nog wel mogelijk is.” Henriëtte ziet in de praktijk dat partners beperkingen beter kunnen accepteren als de relatie vóór die tijd goed was. “Als dat niet het geval was, ontstaat er nog meer afstand, terwijl er juist behoefte is aan steun en begrip voor elkaar.”

“Doe ik het wel goed genoeg? Is mijn partner wel tevreden? Blijf niet met twijfels rondlopen. Probeer open met elkaar te blijven praten over de beleving van de ziekte en de beperkingen die het met zich meebrengt. En: wat dat voor beiden betekent. Door te praten wordt het vertrouwen in jezelf en je partner vergroot en het verdiept de relatie. Ook heeft het een positief effect op de intimiteit tussen partners. Je hebt als partner niet gekozen voor deze ziekte en je bent niet verantwoordelijk voor de gevolgen ervan. Blijf daarover met elkaar in gesprek.”

“Laat de lichamelijke verzorging bij voorkeur over aan een buitenstaander. Een valkuil is dat de partner meer een verpleger gaat worden dan een partner. Dat kan negatief inwerken op het gevoel van gelijkwaardigheid en op de seksualiteitsbeleving. Als je door ziekte langdurig niet hebt kunnen of willen vrijen, voel je je tekortschieten. Als je partner een periode veel voor je doet, kan dat tot gevoelens van schuld en zelfverwijt leiden.”

“Hoe de seksuele relatie na het begin van een langdurige ziekte wordt ervaren, is afhankelijk van hoe dit voor de ziekte was. Als beiden tevreden waren, wordt het – afhankelijk van klachten en beperkingen – vaak makkelijk weer opgepakt.

Als de seksuele relatie voor de ziekte al slecht was, wordt de ziekte dikwijls gebruikt om niet meer te hoeven vrijen.”

Mannen versus vrouwen

Mannen hebben over het algemeen meer zin in sex dan vrouwen», aldus seksuoloog Henriëtte Schoones. «Dit komt omdat mannen wanneer ze hun erectie zien en ervaren, dit direct associëren met sex. Daarnaast is hun testosterongehalte hoger dan dat van vrouwen, wat ook zorgt voor een hoger libido.» Maar, zo stelt ze: «Libido is niet statisch. Vrouwen kunnen in principe een net zo hoog libido hebben als mannen. Hoe vaak je zin hebt in sex wordt ook bepaald door lichamelijke en psychische factoren. Zeker bij mannen zie je dat prestatiedrang, onzekerheid en stress de zin in sex doen afnemen.»

The cycle of sex

Recent onderzoek van de universiteit van Virginia laat zien dat vrouwen tijdens de ovulatie significant meer zin hebben in sex én er meer bevrediging uit halen. Maar het is niet altijd zwart-wit. Pilgebruik kan je natuurlijke cyclus ontregelen, waardoor je geen libidopieken meer voelt. Hetzelfde geldt voor stress op je werk.

Aan de andere kant kan een vakantie juist weer zorgen voor een stevige libidoboost. Henriëtte Schoones legt uit: «Je hebt geen verplichtingen en komt in de vakantie echt toe aan elkaar, zonder afleiding en prikkels van buitenaf. Als stellen elkaar veel aanraken, zoenen en flirten, worden de geluksstofjes vasopressine en oxytocine aangemaakt. waardoor er een gevoel van diepe verbondenheid wordt ervaren. Dat leidt automatisch tot meer zin in sex.»

Vroege vogels versus nachtuilen

Wannéér je zin hebt in sex wordt voor een deel bepaald door de hoogte van je testosteron-niveau (dat van mannen piekt ’s ochtends, dat van vrouwen ’s avonds), maar het hangt ook af van persoonlijke voorkeur. En als je ook nog rekening moet houden met de natuurlijke klok, energielevels, werk en andere verplichtingen, kan het erg lastig worden een tijdstip te vinden waarop jullie allebei in de stemming zijn. «Om het motortje draaiende te houden, moetje met sex bezig blijven», stelt de seksuoloog. «Probeer vaste patronen te doorbreken in plaats van steeds dezelfde film af te draaien. In plaats van halsstarrig vast te houden aan ‘ik heb geen zin in sex’ kun je ook iets uit het seksuele repertoire pakken waar je op dat moment wel zin in hebt. En het daarbij laten zonder per se tot de daad over te moeten gaan. Mijn ervaring is dat dit veel ruimte biedt en uiteindelijk leidt tot meer erotiek in de relatie.»

Kwaliteit versus kwantiteit

In Nederland ligt het gemiddelde op twee keer sex per week», zegt Schoones. «Maar het gemiddelde verandert met leeftijd en de levensfase waarin je je bevindt. Frequentie zegt overigens weinig over hoeveel zin je hebt in sex.

In mijn praktijk zie ik stellen die dagelijks sex hebben, maar bij wie een van beiden het ervaart als een mechanische ‘klus’ en er weinig plezier aan beleeft. Terwijl er ook koppels zijn die het maar drie keer per jaar doen en daar allebei tevreden mee zijn. Libido is aan verandering onderhevig, dat heeft te maken met je algehele geestelijke en lichamelijke gezondheid en met de staat van je relatie. Frequentie wordt pas een probleem als een van beide partners er moeite mee heeft. Daarom maken veel mensen zich ook zorgen of hun sexdrive wel ‘normaal’ is. Sex is een bindmiddel. Intimiteit zorgt ervoor dat je je gewild, geliefd en begeerd voelt. Zonder sex krijg je een soort broer-zusrelatie en zulke stellen gaan op termijn vaak toch uit elkaar.

Viagra voor vrouwen
Toen de Amerikaanse Food and Drug Admini-stration (FDA) onlangs haar toestemming gaf voor de invoering van Flibanserin – zeg maar de Viagra voor vrouwen – werd dat door vrouwenrechtenorganisaties met luid applaus ontvangen. Maar wees gewaarschuwd voor je een sprintje richting de apotheek trekt. De libido-verhogende pil (op de markt gebracht als Addyi) heeft namelijk wel de nodige bijwerkingen. Zo kan het zorgen voor slaperigheid, misselijkheid, een gevaarlijk lage bloeddruk en flauwvallen. Van een quick fix is overigens geen sprake. De pil moet elke dag geslikt worden en het duurt een tijd voordat je iets merkt. Uit onderzoeken blijkt het effect ook nog eens minimaal: vrouwen die zonder Addyi twee tot drie keer per maand bevredigende sex hadden, zagen de frequentie met 0,7 keer stijgen. De pil is vooralsnog niet legaal in Nederland verkrijgbaar, maar online is inmiddels een bloeiende handel in soortgelijke libidopillen ontstaan. Ons advies: laat ze links liggen. Hun potentieel is nergens wetenschappelijk aangetoond en – nog belangrijker – ze kunnen gevaarlijk zijn voor je gezondheid.

Libido killers

Uit cijfers van het CBS blijkt dat ruim 1 miljoen Nederlanders antidepressiva slikt. Helaas blijken in de slaapkamer vaak allerminst sfeerverhogend. Populaire antidepressiva, zoals Citalopram, Prozac en Seroxat, kunnen niet alleen orgasme-problemen veroorzaken, maar ook je libido blijvend aantasten, zo laat onderzoek van bijwerkingencentrum Lareb zien. Volgens een studie gepubliceerd in Journal of Affective Disorders kunnen de ‘happy pills’ er daarnaast voor zorgen dat je je minder met je partner verbonden voelt. Ervaar je seksuele problemen door je medicijngebruik, dan is een bezoekje aan je huisarts zeker aan te raden. Mogelijke oplossingen zijn het verlagen van je dosis, een korte adempauze inlassen (onder medisch toezicht!) of veranderen van merk.

Een dronken vrouw is een engel in bed?

Voel je je sexyer en zelfverzekerder na een beetje drank? Komt omdat een kleine hoeveelheid alcohol bij sommige vrouwen het testosteron-niveau omhoogstuwt, waardoor ze een tikje meer ontvlambaar zijn dan normaal. De sexmythe ‘een dronken vrouw is een engel in bed’ kunnen we bij deze overigens ontkrachten. Zonder met een stichtelijk vingertje te willen wijzen, lijkt ‘geniet maar drink met mate’ juist het credo voor je sexdrive. Na meer dan twee alcoholische consumpties daalt namelijk je oestrogeengehalte en daarmee ook je libido. Grappig genoeg ervaren mannen helemaal geen alcoholboost: drinken onderdrukt bij hen juist de testosteronproductie.

Lustopwekkers

Giacomo Casanova -’s werelds beroemdste vrouwenversierder – beschouwde oesters al als dé lustopwekkers bij uitstek. Oesters bevatten veel zink, wat zorgt voor een betere sperma-productie én een verhoogd libido (doordat het testosterongehalte omhooggaat en het level van het lust beperkende hormoon prolactine juist wordt verlaagd). Voor wie minder gecharmeerd is van de zilte delicatesse: een bak havermout kan ook wonderen doen. Evenals spinazie, rundvlees, kidneybonen en eieren – allemaal boordevol libido-verhogend zink. Ook belangrijk om op te letten: watje niet eet. Pas vooral op voor enkelvoudige koolhydraten. Koek, snoep en frisdrank kunnen killing zijn voor je libido, omdat ze je suikerspiegel door het dak jagen.

Het was een dag vol vergaderingen en afspraken. Daarna hollen om op tijd de jongens op te halen van voetbal, om vervolgens in razend tempo eten te koken, de vaatwasser in te ruimen en de kruimels van de vloer te vegen. Voor het slapengaan nog even de aannemer bellen over de verbouwing en dan is daar het bed om heerlijk in te kruipen. Eindelijk rust! Maar net als je met je laatste kracht het licht uit wilt doen, fluistert je man lieflijk in je oren: “Laat maar aan, schat, ik wil alles juist goed kunnen zien.” Hij gooit al zijn hartstocht in een lange zoen, onderwijl zoeken zijn handen een weg door de wirwar van pyjamastof en beddengoed. Hoe deze lieve man te vertellen dat je even helemaal niet moet denken aan seks?

We kennen deze situatie allemaal wel. Na de lange to do-lijst van die dag te hebben afgewerkt, komen we er in bed achter dat onze man nog niet is afgevinkt. Hij wil ook aandacht, maar met een vol hoofd en vermoeide benen is het onmogelijk om in de stemming te komen. Seks lijkt dan opeens een enorm uitputtende activiteit: we moeten ons uitkleden, in beweging
komen, ons concentreren én ontspannen tegelijkertijd.

Veel vrouwen zoeken hun toevlucht tot een smoesje als ze geen zin hebben in seks. Maar met ‘Schat, ik heb hoofdpijn’ kunnen we echt niet aankomen. Dus bedekken we ons gebrek aan lust met een leugentje. Zo begint Marieke (32) op zo’n moment over lichamelijke ongemakken, in de hoop haar man af te wimpelen. “Ik zeg dan dat ik bijna ongesteld ben en dat ik daar vooraf wel heel veel last van heb de laatste tijd. Dan houdt hij altijd meteen op, zonder dat ik hem hoef af te wijzen.” Bregtje (41) vindt het té moeilijk om nee te zeggen tegen haar man. “Dan is hij zo chagrijnig de volgende dag, dat is het me gewoon niet waard, dus meestal doe ik toch maar mee. Als ik echt geen enkele aandrang voel, dan verzin ik dat ik nog iets moet pakken in de huiskamer en blijf ik onder aan de trap staan totdat ik zijn gesnurk hoor.”

Pijnlijke afwijzing

Waarom is het zo moeilijk om nee te zeggen als ons hoofd helemaal niet naar seks staat? Relatietherapeut en seksuoloog Henriëtte Schoones komt in haar praktijk dagelijks vrouwen tegen die daar veel moeite mee hebben. “Seks is zo veel meer dan alleen maar een fysieke daad. Voor veel mannen is het de ultieme bevestiging van liefde, het bewijs dat de vrouw met wie ze een relatie hebben écht om hen geeft. Dat voelen vrouwen aan en om dan nee te kunnen zeggen, moet je stevig in je schoenen staan.” Volgens Schoones is minder zin in seks een heel natuurlijk gegeven, maar mensen ervaren dit snel als een probleem. “Er zijn heel veel situaties te verzinnen waarin je even geen behoefte voelt, zoals een verhuizing, een nieuwe baby, veel stress op je werk. Het is dus heel normaal om een tijdje geen seks te hebben.” Volgens Schoones worstelen veel vrouwen met de vraag hoe ze vriendelijk nee kunnen zeggen. Belangrijk hierbij is dat het gepaard gaat met intimiteit. “Mannen hebben veel behoefte aan lichamelijke bevestiging, ze willen het gevoel krijgen dat ze echt worden begeerd. Dat kan al door hem een lieve zoen te geven of uitgebreid te knuffelen. Het is daarnaast ook belangrijk om jezelf de vraag te stellen waar je precies geen zin in hebt. Misschien heb je geen zin om te vrijen, maar wel om een beetje te strelen. Door hierover te praten, wijs je hem niet af en zijn jullie toch intiem met elkaar.”

Dan maak je maar zin!

Tegenwoordig moedigen wetenschappers en deskundigen vrouwen aan om zin te maken. Seks zorgt immers voor intimiteit in een relatie. Bovendien heeft vrijen een gezonde uitwerking op het lichaam. Hoofdpijn is in elk geval geen goed excuus. Tijdens het vrijen maakt ons lichaam namelijk endorfine aan en dat maakt seks net zo pijnstillend als twee paracetamolletjes.

Seks is ook op andere manieren goed voor het hoofd, we voelen ons erna vaak rustiger en gelukkiger dan daarvoor. Dit komt niet alleen door het plezier van de seks zelf, maar ook door het hormoon oxytocine, dat door het lichaam wordt aangemaakt. Oxytocine geeft een prettig en warm gevoel en heeft bovendien een positief effect op het geheugen en het leervermogen van de hersenen. Het hormoon zorgt voor meer vertrouwen en minder stress en angsten. Seks is dus goed voor lichaam en geest.

Maar vrijen zonder zin is helemaal niet gezond, stelt onderzoeker Ellen Laan. Ze is klinisch psycholoog aan de Universiteit van Amsterdam en een vooraanstaand onderzoeker op het gebied van vrouwelijke seksualiteit. “In tegenstelling tot mannen kunnen vrouwen seks hebben tegen hun zin in. Wij kunnen onze eigen anatomie als het ware compromitteren en vrijen terwijl we daar fysiek helemaal niet klaar voor zijn. Dat is zonde, want vrijen zonder zin heeft grote gevolgen, het kan zelfs ontzettend pijn doen.”

Volgens de onderzoeker hebben mannen over het algemeen vaker zin in seks dan vrouwen, conform het stereotype. “Seks – in de zin van gemeenschap – is ook gewoon leuker voor een man. Het voelt geweldig warm en zacht, ik zou als ik een man was ook steeds zin hebben. Maar voor vrouwen is dat anders. Ons geslachtsorgaan is tevens het geboortekanaal. Wij hebben daar niet veel zenuwen zitten om de bevalling aan te kunnen. Dat maakt het minder prettig voor een vrouw dan voor een man. Wij moeten op andere manieren geprikkeld worden.” Maar veel vrouwen weten eigenlijk nog steeds niet precies wat ze lekker vinden en hoe ze opgewonden raken. “We vrijen vaak nog steeds volgens het mannelijke script.

Maar hoe leg je dat nou uit, als hij je zwoel aankijkt in bed? Ellen Laan: “Dat is heel moeilijk, eigenlijk moet je op een ander moment het gesprek aangaan. Maar durf nee te zeggen. Als vrouwen meer de regie zouden nemen in de slaapkamer, dan krijgen ze op de lange termijn meer zin in seks, daar ben ik van overtuigd.” Vrijen zonder zin is in ieder geval een slecht idee. “Want zo programmeer je de hersens om te denken dat seks niet leuk is, waardoor je de volgende keer nog minder zin hebt.”

Samen op ontdekkingstocht

Voor alle vrouwen die vanavond eens ever lekker vroeg onder de wol willen kruipen en niet moeten dénken aan een wilde vrijpartij: door af en toe nee te zeggen, beschermen we ons eigen libido. Want ho meer wij bepalen hoe vaak en onder welke omstandigheden we seks hebben, hoe beter we er ons erbij voelen. Maar onderzoek wel of er niet meer aan de hand is dan even geen zin, stelt relatietherapeut Henriëtte Schoones: “Seks is vaak een weerspiegeling van je relatie. Als stellen te weinig met elkaar praten, als er overdag te weinig wordt gedeeld, dan verliezen vrouwen zin in seks. Het is soms onvoorstelbaar hoe makkelijk seksproblemen kunnen worden opgelost door erover te praten en op ontdekkingstocht te gaan naar wat jullie beiden fijn vinden.

Vaginale droogheid is een veel genoemde klacht bij de seksuoloog. Toch blijkt uit onderzoek dat vrouwen, ondanks het afnemen van de hoeveelheid oestrogenen, in principe ook na de overgang net zo opgewonden en vochtig kunnen raken als daarvoor.

Wat is het geheim?

“Een afwisselend en spannend seksleven” zegt seksuoloog Henriette Schoones. “Als je dat hebt, zul je niet zo snel last krijgen van vaginale droogheid en pijn bij het vrijen. Seksuele opwinding heeft namelijk veel te maken met de spanning van het moment: wat gaat er precies gebeuren, heb je uiteindelijk wel of niet gemeenschap? De ene keer geef je elkaar een erotische massage, de volgende keer gebruik je er een speeltje erbij, een andere keer verwen je elkaar oraal.”

Waneer gaat het dan toch mis? Schoones: “De seksuele problemen ontstaan vaak wanneer stellen een daadgericht repertoire hebben en het vrijen voorspelbaar is. Ze hebben al vijftien iaar een kort voorspel, doen de daad en klaar.” Wat dikwijls resulteert in pijn door vaginale droogheid.

“Vrouwen denken dat ze seksueel niet goed functioneren en voelen zich tekortschieten tegenover hun partner. Die wordt ook onzeker. Hij weet vaak niet meer waar hij goed aan doet en kan de opwinding dan soms ook niet behouden. Ik leg stellen daarom soms een verbod op: geen gemeenschap, ga op andere manieren vrijen.”

Het kan helpen eens wat anders te proberen als je al heel lang bij elkaar bent. “Maar je moet er wel met elkaar over praten, niet denken: zij zal wel dit of hij denkt vast dat. Vraag elkaar wat je wilt, wat je fijn vindt. Hoe kan het leuker?”

Vicieuze cirkel

Wat je nooit moet doen, is vrijen om de ander een plezier te doen, zegt Henriette Schoones. “Dat is vaak het begin van een vicieuze cirkel. Doordat je niet vrijt vanuit je eigen seksdrive en seksuele fantasieën, word je minder opgewonden en vochtig. Heb je vervolgens evengoed gemeenschap, dan raakt de ingang van de vagina geïrriteerd. Dat geeft vaak een stekende, branderige pijn.” De volgende keer zie je tegen het vrijen op. “Vrijen gaat dan samen met angst voor pijn. Die angst kan leiden tot een gespannen bekkenbodem, wat ook weer pijn veroorzaakt. Daardoor raak je helemaal niet meer opgewonden en wordt de vagina nog droger.” Om erger te voorkomen, moet je bij jezelf te rade gaan waardoor de problemen ontstaan. Vind ik mijn seksuele relatie nog wel leuk? Raak ik voldoende opgewonden bij het vrijen? Ben ik überhaupt nog tevreden met mijn relatie?

Soms kunnen medicijnen, zoals antidepressiva, plaspillen en middelen tegen allergieën en verkoudheid, de oorzaak zijn, maar ook roken, en chronische ziekten als diabetes, nierziekten en auto-immuunziekten. Ook bij stress produceert het lichaam minder vocht. Henriette Schoones: “Pas als je weet waardoor de vaginale droogheid komt, kun je aan de oplossing werken.”

Hulpmiddelen

Een glijmiddel kan de vicieuze cirkel doorbreken, vindt Schoones. “Het kan je seksleven verrijken en spannender maken. Bij de vrouw kan de clitoris ermee worden geprikkeld. En voor een man is het heel opwindend wanneer je met een glijmiddel zijn penis stimuleert. Dat maakt de prikkel sterker.” Glijmiddelen kunnen ook tijdelijk de vaginale droogheid oplossen. Bekende producten zijn bijvoorbeeld Sensilube en K-Y Jelly. Dat een glijmiddel hoort bij seksproblemen, is een ouderwets idee, benadrukt de seksuoloog. “En het is ook niet zo van: een pot glijmiddel en klaar. Het moet uit de wereld dat je als vrouw tekortschiet als je last hebt van vaginale droogheid bij het vrijen en een glijmiddel gebruikt. Die vaginale droogheid is een gezamenlijk probleem: het ligt vaak aan de interactie tijdens het vrijen. Wanneer je met een creatief seksleven het motortje draaiende houdt, blijft de vagina vanzelf goed doorbloed en stevig.” De beste bescherming tegen vaginale droogheid is dan ook leuke seks. Henriette Schoones: “Een gevleugelde uitspraak van seksuologen is: When you don’t use it, you loose it.

Ik heb een tijdje een fantasie gehad over een leuke mannelijke collega waar ik na mijn werk wel eens iets mee ging drinken. We gingen in werkelijkheid altijd braaf ieder naar ons eigen huis en er was verder niks aan de hand, maar ‘s nachts in bed fantaseerde ik dat hij vanuit de kroeg met me mee naar huis liep en dan zo overweldigd raakte door lust – omdat ik zo ongelooflijk sexy was – dat hij mijn slip naar beneden rukte en me dan op straat staand tegen mijn eigen voordeur neukte terwijl mijn vriend boven lag te slapen.’ Het is de fantasie van Alexandra (33), marketingmanager bij een bedrijf voor luxe keukenapparatuur. Met haar partner is ze happy, hun seksleven is goed, maar haar gedroomde seksleven bruist van scheve schaats en wilde nachten. Seksuele fantasieën. A happy person never fantasizes, only an unsatisfied one, schreef Freud in 1908. Hij was de mening toegedaan dat seksuele fantasieën slechts voortvloeiden uit seksuele ontevredenheid of – beroerder – de totale afwezigheid van een seksleven. Seksuele fantasieën dienden ter compensatie van een groot gapend gat in de vleselijke contacten. Freud is nog nauwelijks de rigueur en het tegendeel van deze theorie lijkt des te meer waar. Fantasten tieren welig in relatieland en varen daar wel bij. Ter illustratie: een onderzoekje in tijdschrift Psychologie wijst uit dat 69 procent van de Nederlanders mét een partner seksuele fantasieën heeft over de eigen partner.

Driekwart van de mannen en 44 procent van de dames met een relatie fantaseren bovendien over anderen – van pakweg een anonieme Adonis via celebs en het hele arsenaal geüniformeerde beroepen tot zakenpartners aan toe. En dat schijnt een zegen voor je relatie te zijn. Seksuoloog en relatietherapeut Henriëtte Schoones bevestigt dat. ‘Seksuele fantasieën kunnen in een relatie stimulerend werken. Het hebben van seksuele fantasieën gaat samen met meer opwinding en het makkelijker kunnen klaarkomen tijdens seks met een partner. Paren die fantaseren zijn doorgaans tevredener over hun seksleven. Het kan dus heel gezond zijn voor je relatie om veel te fantaseren.’

Dagdromerijtjes

De vorm waarin die erotische hersenspinsels gegoten worden zijn uiteenlopend, maar in de basis toch verrassend eensluidend. Mannenfantasieën richten zich doorgaans op puur lichamelijke aspecten – een paar billen, pronte borsten – terwijl vrouwen vaker fantaseren over begeerte en begeerd worden. Zoals Alexandra: ‘De ene keer is het ruw gepakt worden door mijn eigen man, de andere keer word ik juist teder genomen door een andere man dan de mijne, maar over het algemeen komt het erop neer dat de mannen die op dat moment in mijn fantasie voorkomen zó door lust overweldigd worden als ze mij zien, dat niks of niemand hen in de weg staat en ze me onmiddellijk móéten neuken.’ Volgens seksuoloog Schoones zijn er verder geen grote verschillen tussen de fantasieën van mannen en vrouwen.

‘De meeste seksuele fantasieën gaan over sekservaringen met de eigen partner en seks met een andere (fantasie-) partner. De fantasieën van mannen zijn vaak meer actief en die van vrouwen passief. Die van mannen zijn visueler en gaan over seksuele handelingen.

Mannen richten zich meer op het vrouwelijke lichaam en wat ze daarmee willen doen, terwijl seksuele fantasieën van vrouwen meer gaan over de aandacht van de man voor hun lichaam.’ Vrouwen fantaseren bovendien vaak over verkrachtingen blijkt uit onderzoek, terwijl geen van hen die fantasie graag bewaarheid ziet. Schoones: Verkrachtings-fantasie-en is eigenlijk geen juist woord. De fantasieën gaan over begeerte: het komt erop neer dat de vrouw zó aantrekkelijk is dat eigenlijk geen man daar weerstand aan kan bieden.’ De fantasie gaat niet over de verkrachtingdsdaad zelf, maar over onderwerping, het geen controle hebben over wat een ander met je doet. Het idee dat iemand anders de teugels stevig in handen heeft en zijn wil aan jou oplegt, kan heel spannend zijn. Dagdromerijtjes over brute verkrachtingen door mannen met gesteven lans en noeste knop kunnen juist wellustig lekker zijn, omdat jij degene bent die de fantasie orkestreert. In bet geval verkrachtingsfantasieën is het model ‘submissie versus regie’ paradoxaal, immers je onderwerpt je maar bepaalt toch wat er gebeurt. Juist het dirigeren van je eigen seksmuziek maakt de seksuele fantasie tot een waar wondermiddel.

Nancy (37) is logopedist en gebruikt een dergelijke fantasie om haar seksleven, in haar hoofd althans, wat op :e peppen. ‘Ik fantaseer dat ik in mijn eigen slaapkamer ben met de vriendenclub van mijn man, die ik doorgaans niet overdreven leuk of aantrekkelijk vind. In mijn fantasie is mijn man beneden en vertellen de heren me waar ze zin in hebben en wat ze met me gaan doen. Vaak heeft de lelijkste van het stel de touwtjes in handen en maakt hij duidelijk dat ik precies moet doen wat ze zeggen. Uiteraard wil ik dat niet, maar de deur is op slot en ze zijn met een stuk of zes. Vervolgens heb ik onder dwang seks met alle zes, soms een voor een, soms met twee of drie tegelijk, terwijl ze de meest vreselijke dingen tegen me zeggen. Hoe meer ik me voorstel dat ik het niet wil en van ze walg, hoe opgewondener ik er van word. Zo’n fantasie duurt precies tot het moment van klaarkomen, en ook geen nanoseconde langer.’

Leuk verzetje

Fantaseren geeft Nancy net dat beetje extra spice dat ze nodig heeft, want heel anders zou ze haar seksleven niet willen zien. ‘Soms ben ik bang dat mijn fantasieën een bewijzen dat ik niet tevreden ben over mijn seksleven. Maar wat ik dan wel zou willen? Ik moet er ook niet aan denken dat ik zo’n relatie heb waar ik me elke avond in een ander outfitje moet hijsen. Dat hij alleen maar geilt op mij in een verpleegstersuniform of in latex. Of dat blijkt dat hij eigenlijk het liefst de zaterdagavond met mij in de parenclub doorbrengt. Nee, het is goed zo.’ Nancy deelt haar gedachtes dan ook niet. ‘Ik houd die fantasieën liever voor mezelf en zover mogelijk buiten mijn seksleven. Ik zou zijn vrienden nooit meer normaal kunnen groeten als mijn man dit zou weten.’ Een fantasie delen is inderdaad niet altijd een goed idee. ‘Als je fantaseert over je buurman is dat vast niet iets wat je partner graag wil horen. Maar het kan wel heel spannend zijn om elkaar te vertellen watje graag wil dat de ander met je doet. Partners willen dat toch graag van elkaar weten,’ aldus Schoones. Zo bouw je samen aan een fantasie. Alexandra deelt de hare tot op zekere hoogte. ‘Ik vertel wel mijn fantasieën over ruw of plotseling genomen worden en over de bijzondere locaties. Hij vindt het leuk en eigenlijk altijd geil. Volgens mij windt vooral het idee dat ik wel eens zomaar seksfantasieën heb hem op en niet zozeer wat die fantasie precies inhoudt. Ik voer sommige dingen ook uit, hoewel het in werkelijkheid toch altijd iets rustiger is dan in mijn dromen. Vooral ook omdat het ruwe van mijn dromen in werkelijkheid gewoon pijn doet of onhandig is. Het uitvoeren van mijn fantasieën met andere mannen heb ik nooit gedaan en dat wil ik ook niet.’ Alexandra ziet fantaseren dan ook als een leuk verzetje, hoewel haar echte leven soms wat bleekjes afsteekt bij haar gedroomde leven. ‘Soms vind ik het echte leven inderdaad een stuk saaier dan m’n droom(seks)leven. Maar ja, zo droom ik ook over kasten vol designer-jurken en dat betekent ook niet dat ik mijn echte jurken niet meer leuk vind.’

De beste lover ooit

Seksuoloog Ellen Laan deed onderzoek naar het fenomeen seksuele fantasieën en concludeerde dat het hebben van die dagdromerijen géén Freudiaanse abnormaliteit is, maar een effectieve strategie om seksueel opgewonden te raken. De aanwezigheid van een fatsoenlijke hoeveelheden testosteron blijkt daarvooreen pre. Schoones: ‘Uit een onderzoek in 1994 met bijna 3500 proefpersonen bleek dat 54% van de mannen en slechts 19% van de vrouwen enkele malen per dag aan seks dachten. De invloed van testosteron – van nature meer aanwezig bij mannen – speelt hierbij een rol.’ Hoe weliger die hormonen door je lijf gieren, hoe groter de seksdrive. Een seksuele fantasie gedijt beter op een vruchtbare bodem van zin, terwijl de lust nog weer toeneemt tijdens het fantaseren. Een beetje ‘deze vuist op deze vuist en zo klim ik naar boven’. Uit onderzoek blijkt ook dat zowel mannen als vrouwen die seksuele fantasieën hebben stukken makkelijker klaarkomen tijdens het vrijen. Seksuele fantasieën lijken daarmee de Viagra van de psyche. Niet onbelangrijk, zeker niet wanneer de seks weinig onverwacht of spannend meer is.

Femke (39) is HR-consultant en fantaseert regelmatig over haar aantrekkelijke collega. ‘Ik hou van mijn vriend, maar ik ken hem al zo lang dat ik de seks niet echt heel spannend meer vind. Door aan mijn collega te denken, geef ik mezelf een geile impuls. Dat komt ons allebei ten goede. Daarom voel ik me er ook niet schuldig over. Ik heb nog nooit iets met mijn collega gehad, maar in mijn fantasie is hij de beste lover ooit en neemt hij me op kantoor, op het toilet, en ‘s avonds als iedereen weg is op zijn buro. We praten niet, kijken elkaar geil aan en weten dan precies hoe laat het is. Daar moet dan direct gehoor aan gegeven worden.’

Een geile impuls dus, geen toekomstdroom. Nancy: ‘Ik moet er niet aan denken dat zoiets echt zou gebeuren.’ Schoones hoort in haar praktijk wel eens dat vrouwen zich schuldig voelen als ze tijdens seks met hun partner fantaseren over een ander. Nergens voor nodig, vindt ze. ‘Het is normaal over dingen te fantaseren die je in werkelijkheid niet zou willen doen. Je partner is er juist mee gebaat datje opgewondener bent en meer kans hebt op een orgasme doordat je fantaseert.’

Misschien deinen jij en je vriend elke week op exact hetzelfde ritme en in precies dezelfde positie heen en weer, maar fantaseer je je gek over allerlei spannende standjes. Of zou je hem heel graag gerichte aanwijzingen geven als hij daarbeneden bezig is, maar zing je zijn dappere pogingen om jou te orgasmeren toch maar weer dapper uit. En: waarom hou je je buik steevast in als jullie aan het vrijen zijn? Goed nieuws: spetterende sex heeft niets te maken met welke trucs je beheerst en hoe je lijf eruitziet. “Het gaat erom datje goed in je vel zit en denkt: ik ben de moeite waard om begeerd worden, vertelt sexuoloog Henriëtte Schoones. In de Monitor Seksuele en Reproductieve Gezondheid van het kennis-centrum voor sexualiteit Rutgers WPF wordt onder meer onderzocht hoe het in Nederland gesteld is met het zelfvertrouwen tussen de lakens. Van de vrouwen in de leeftijd van 25 t/m 44 jaar is de helft soms onzeker over haar lichaam tijdens het bedrijven van de liefde. 18 procent is dat zelfs regelmatig tot vaak. 56 procent is bang dat ze het niet goed doet en 60 procent vindt het moeilijk om initiatief te nemen. Ai, met al die onzekerheden en faalangst is je overgeven aan een vrijpartij best lastig. Dat kan lekkerder. Hoe? Door deze vijf blokkades met de grond gelijk te maken.

Ilse’s (34) ouders waren heel open over de daad: “Het was echt extreem, met sensuele boeken, naaktloperij, Veronica op tv en ze tongden wat af in mijn gezichtsveld. Daardoor ben ik ook open over sex. Ondanks mijn verre van perfecte lichaam inclusief vetrollen heb ik nog nooit moeite gehad met bloot zijn of in bed. Ik praat er ook makkelijk en graag over.” Bij Madelon (34) thuis ging het vroeger heel anders: Mijn sexuele opvoeding bestond uit een boekje dat de overbuurvrouw me gaf. Dat was van een tamponmerk en ging over menstrueren en de bloemetjes en bijtjes. De plaatjes waren weinig interessant, het was een boekje uit de jaren zeventig, dus ik zag niets door al die bossen haar. Over sex werd niet gesproken bij mij thuis. Dit doodzwijgen werkte door in mijn leven. Piemels vond ik eng, mijn vagina vreemd. Mijn liefdesleven is nu wel oké, maar ik durf me nog steeds niet te laten gaan.”

Sexuoloog Henriëtte Schoones legt uit: “Vanuit de opvoeding krijgt iedereen directe en indirecte boodschappen mee over sexualiteit. Als je ouders je hebben verteld dat mannen altijd uit zijn op sex en dat het niet om jou gaat, zul jij dit ook gaan denken. Wanneer het van huis uit bespreekbaar was en je positieve bevestiging hebt meegekregen zoals: ‘Leer je eigen lichaam waarderen, het is mooi zoals het is,’ zal dit je meer zelfvertrouwen geven dan wanneer je moeder regelmatig opmerkte dat je te dik was.”

Henriëtte Schoones: “Bedenk welke boodschappen je vanuit huis hebt meegekregen over sex en hoe het jouw’ kijk erop beïnvloedt. Sta vervolgens stil bij wat het wilt in plaats van wat er van je verwacht wordt op dit gebied. Leer je behoeftes kennen en deel ze met je partner. Ruim dagelijks quality time in waarin je aandacht aan jezelf besteedt.”

Ga in die tijd op zoek naar jouw’ sextriggers. Bekijk bijvoorbeeld eens een pornofilm. Online zijn er genoeg te vinden, inclusief vrouwvriendelijke. Je kunt ook klein beginnen. Denk aan filmscènes die je rode oortjes geven. Bijvoorbeeld ‘9 ‘A weeks’ waarin Mickey Rourke een naakte en geblinddoekte Kim Basinger helemaal wild maakt door haar met ijsblokjes te strelen. Of sla aan het lezen. Nancy Friday is dé expert op het gebied van erotische fantasieën Ze heeft er boeken over vol gepend zoals de bestseller ‘My secret garden’ die gevuld is met interviews van vrouwen. Genoeg inspiratie om erachter te komen waar jij opgewonden van raakt.